Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie umożliwienia załączania przez strony w postępowaniu sądowym w sprawach o wykroczenia obrazów cyfrowych oraz filmów na innych nośnikach technicznych niż płyty CD lub DVD z dnia 2024-05-24.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie umożliwienia załączania przez strony w postępowaniu sądowym w sprawach o wykroczenia obrazów cyfrowych oraz filmów na innych nośnikach technicznych niż płyty CD lub DVD.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich kierowane są prośby o interwencję oraz postulaty odnoszące się do ograniczeń technicznych, jakie stwarzają sądy powszechne w sytuacji, gdy strona przedstawia materiał dowodowy na innym nośniku cyfrowym niż płyta CD/DVD. Wprawdzie aktualne regulacje nie zawierają formalnych ograniczeń co do rodzaju dopuszczalnych nośników, na których strony mogą zamieszczać materiał dowodowy przedstawiany przed sądem, jednak częstą praktyką sądów jest informowanie obwinionych, że dowód (nagranie) może być dołączony do akt sprawy tylko w postaci płyty CD, co wynika nie tyle z ograniczeń technicznych w odtworzeniu, lecz z wątpliwości co do autentyczności, integralności i rozliczalności informacji zawartych na nośniku.
Rozwiązaniem dotychczasowych ograniczeń organizacyjno - technicznych, w tym zwłaszcza na gruncie rozwijającej się sztucznej inteligencji, na etapie prowadzenia postępowania dowodowego byłoby wydanie odpowiedniego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, upoważniającego sądy do przyjmowania jako dowodów w sprawie plików cyfrowych (audio, video, foto) za pomocą urządzeń usb, mail czy przez transfer bezpośrednio na serwer strony internetowej sądu, przy jednoczesnym wprowadzeniu jednolitych standardów weryfikacji autentyczności, integralności i rozliczalności nagrań przekazywanych przez strony jako kopie, tak aby uregulować problem niejednolitej praktyki lub nawet braku praktyki po stronie sądów w zakresie konieczności przeprowadzenia opinii biegłego co do autentyczności, integralności i rozliczalności takich plików.
Rzecznik przyznał, iż zagadnienie gromadzenia i wykorzystywania w procesie karnym sensu largo dowodów prywatnych w postaci audiowizualnej rodzi zarówno wątpliwości dotyczące statusu tych środków dowodowych i podstawy prawnej ich stosowania w postępowaniu dowodowym, jak również nie mniej istotne wątpliwości w zakresie autentyfikacji i oceny jakości zapisu audiowizualnego, który może kształtować się rozmaicie, w zależności od rodzaju zastosowanej techniki: analogowej czy cyfrowej. Z punktu widzenia wątpliwości technicznych i ograniczeń sądów w zakresie możliwości sprawdzania ich autentyczności, integralności i rozliczalności, temat ten zyskuje na aktualności, także szczególnie w dobie informatyzacji wymiaru sprawiedliwości i wyzwań, jakie rodzi ekspansja nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji.
Z uwagi na to, że może to za chwilę być problem powszechny, wymaga on systemowych rozwiązań na szczeblu centralnym, zapewniających bezpieczeństwo danych, stanowiących przedmiot normatywnego wartościowania w postępowaniu sądowym. Zabezpieczenie dowodów elektronicznych, ich kopiowanie na użytek procesu może zatem oznaczać dla zapewnienia ich wiarygodności konieczność stosowania przez organy urządzeń blokujących zapis, odpowiednich narzędzi programistycznych oraz właściwego dokumentowania wykonywanych czynności, a także wyliczonej za pomocą odpowiedniego algorytmu sumy kontrolnej zabezpieczonych danych. Są to kwestie niebagatelne, gdyż wszelkie nieprawidłowości w zabezpieczeniu tego rodzaju materiału dowodowego mogą skutkować uznaniem ich za wadliwe, prowadząc do wykluczenia z podstawy faktycznej rozstrzygnięcia organu procesowego. Zapisy utrwalone na nośnikach, choć najliczniejsze, funkcjonują coraz częściej obok zapisów (informacji przesyłanych w drodze sygnału) związanych z działaniem systemu informatycznego, nazywanych plikami rejestrowymi (transmitowanymi drogą kablową oraz światłowodową), które także rodzą konieczność odpowiedniego zabezpieczenia, biorąc pod uwagę, że oprócz łatwości ich transmitowania, magazynowania i ewidencjonowania, charakteryzują się również ulotnością (łatwością zmiany zapisu), identycznością każdej kolejnej kopii względem oryginału).
Na potrzeby konkretnego procesu, zawsze w dyspozycji stron oraz organu procesowego leży możliwość skorzystania z opinii biegłego. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę ekspansję technologiczną i przewlekłość postępowania generowaną długim oczekiwaniem na treść opinii, a przy tym koszty, należałoby rozważyć rozwiązania systemowe, które pozwolą w sposób automatyczny ustalać konkretne nagrania cyfrowe pod kątem ich autentyczności, integralności i rozliczalności
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie zainicjowania stosownych działań legislacyjnych i poinformowanie o zajętym stanowisku w przedstawionej materii.