Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy o podatku leśnym oraz ustawy o opłacie skarbowej z dnia 2024-07-08.
Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy o podatku leśnym oraz ustawy o opłacie skarbowej.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, iż projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy o podatku leśnym oraz ustawy o opłacie skarbowej stanowi tylko częściową odpowiedź na bieżące, wielopłaszczyznowe problemy opodatkowania nieruchomości. Dlatego RPO w pierwszej kolejności ponownie zaapelował o głębszą reformę danin samorządowych, która polegałaby na wdrożeniu gruntownych zmian systemowych. Aktualny stan przepisów podatkowych co do opodatkowania nieruchomości, zwłaszcza nieprecyzyjna treść regulacji, brak jednolitej terminologii, częste zmiany czy liczne odesłania niezmiennie stanowią główne źródło licznych problemów interpretacyjnych i w konsekwencji przyczynę prowadzenia wieloletnich sporów między podatnikami a organami.
Długotrwała bierność ustawodawcy, który mimo wyroków i postanowienia sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego, a także wielu wystąpień kolejnych Rzeczników, nie podejmował działań naprawczych, skutkowała koniecznością występowania podatników na drogę sądową.
W konsekwencji nastąpiła wzmożona aktywność orzecznicza sądów administracyjnych. Wnioski z analiz statystycznych wskazują na rosnącą tendencję napływu nowych spraw związanych z podatkiem od nieruchomości. Z perspektywy podatników sytuację skomplikował fakt, że orzecznictwo wykreowało kazuistyczne trendy, które wzmocniły przekonanie o tym, że trudno o sformułowanie uniwersalnych wniosków. Decydującego znaczenia w kwestii opodatkowania podatkiem od nieruchomości nabrały ustalenia stanu faktycznego konkretnej sprawy, wymagające niejednokrotnie wiadomości specjalnych. Ostatecznie okazało się, że mamy do czynienia z sytuacją, w której liczba orzeczeń sądowych jest niewspółmiernie duża w stosunku do liczby przepisów regulujących opodatkowanie nieruchomości.
W literaturze wskazuje się, że odpowiada za to przede wszystkim archaiczna konstrukcja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zawierająca liczne mankamenty konstrukcyjne co do przepisów regulujących podmiot, przedmiot podatku, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe, katalog zwolnień, a także tryb i warunki płatności podatku. Dodatkowym istotnym utrudnieniem w tym przypadku jest zdecentralizowanie organów podatkowych.
Z tego względu często w praktyce można zaobserwować brak jednolitości w interpretacji niejasnych przepisów podatkowych przez organy (uzależniony od stanowiska danej gminy), co w rezultacie istotnie pogłębia stan niepewności podatników. Ponadto podkreśla się, że ustawa o podatkach i opłatach lokalnych jest jednym z najstarszych aktów podatkowych w systemie, niedostosowanym do współczesnych realiów, który już dawno powinien być zmieniony.
Dlatego też, przy okazji procedowania zmian prawnych związanych z uporządkowaniem aparatury pojęciowej budynku i budowli, a także zasad opodatkowania garaży, RPO uważa za konieczne ponowienie apelu do resortu finansów o systemową reformę opodatkowania nieruchomości.
Ustosunkowując się zaś do samego projektu, RPO podkreśla, że zasadniczym punktem odniesienia powinny być wytyczne, wynikające z wyroków Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 r. (sygn. akt SK 14/21) oraz z 18 października 2023 r. (sygn. SK 23/19). Tymczasem w uzasadnieniu zmian w ogóle się do nich nie odwołano.
Reasumując, RPO ma świadomość, że projekt jest związany z nałożonym przez TK terminem mijającym w zasadzie z końcem 2024 r. W tym czasie konieczne jest przygotowanie i uchwalenie nowych przepisów, w szczególności realizujących wytyczne TK co do stworzenia autonomicznej definicji budowli i budynku oraz uporządkowania problematyki stawek podatku od garaży. Dlatego też opiniowany projekt ma znaczenie priorytetowe i wymaga pilnej interwencji legislacyjnej, zwłaszcza mając na uwadze dotychczasową, długoletnią bezczynność ustawodawcy.
Dlatego Rzecznik postuluje, aby prace nad tym projektem były prowadzone z należytą starannością i z uwzględnieniem najwyższych standardów legislacyjnych. Istotne jest, aby nowelizacja wyeliminowała dotychczasowe wątpliwości, uwzględniała interesy podatników i jak najbardziej ograniczyła możliwość kolejnych sporów.