Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.

W ciągłym zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje zagadnienie stosowania środków przymusu bezpośredniego przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. Za szczególnie istotną, w ocenie Rzecznika, należy uznać kwestię używania paralizatorów w stosunku do szczególnej kategorii osób tj. będących pod wpływem środków odurzających, zachowujących się agresywnie czy cierpiących na choroby układu oddechowego oraz krążenia.

RPO wielokrotnie zwracał uwagę na niebezpieczeństwo związane obezwładnianiem za pomocą energii elektrycznej, a także stosowanie tego typu środków przymusu bezpośredniego względem ww. kategorii osób. Zasadne jest ponowne zasygnalizowanie poruszonego problemu w związku ze śmiercią związaną z interwencją policjantów, do której doszło po użyciu paralizatora w dniu 2 listopada 2021 r. wobec 25-letniego mężczyzny w m. M. N. Choć postępowanie karne w tej sprawie zostało umorzone - w wyniku uznania, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego - to przytoczone w postanowieniu z dnia 13 lutego 2024 r. o umorzeniu śledztwa opinie biegłych, mimo braku jednoznacznego stwierdzenia, że zgon nastąpił na skutek zastosowania środka przymusu bezpośredniego, wskazują, że przy użyciu paralizatora: "Może dochodzić do nagłego i trudnego do wcześniejszego przewidzenia zagrożenia życia i zdrowia osoby podlegającej obezwładnianiu".

Rzecznik wskazał również na potrzebę regularnego monitorowania i oceny skutków stosowania paralizatorów w praktyce. Rzetelna analiza przypadków ich użycia, wraz z oceną skutków zdrowotnych dla osób, wobec których zostały zastosowane, pozwoli na bieżąco dostosowywać politykę i procedury w tym zakresie. Taka transparentność i odpowiedzialność przyczynią się do budowy zaufania publicznego wobec działań Policji i zwiększą poczucie bezpieczeństwa w społeczeństwie.

W związku z tym, Rzecznik zwrócił się do Komendanta z prośbą o przedstawienie informacji czy zasygnalizowany problem został dostrzeżony i był badany przez jednostki organizacyjne Policji. RPO zasygnalizował także potrzebę wprowadzenia szczegółowych wytycznych, regulujących stosowanie przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej wobec omawianej w wystąpieniu grupy osób.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Komendanta Głównego Policji w piśmie z 27 sierpnia 2024 r. wskazał, że przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, potocznie zwane paralizatorami, zostały wprowadzone na uzbrojenie Policji w 2005 r., jako nowoczesny i skuteczny środek przymusu bezpośredniego, zapewniający bezpieczeństwo osobiste interweniujących policjantów, przy zachowaniu bezpieczeństwa osób naruszających porządek prawny, jako środek zmniejszający ryzyko zagrożenia dla życia, zdrowia w porównaniu z bronią palną. Zastosowanie tego rodzaju środka przymusu bezpośredniego powoduje nieporównywalnie mniejszą dolegliwość dla osób, wobec których je zastosowano, niż użycie broni palnej. Istotnym jest, iż stosowanie paralizatorów ogranicza do minimum niebezpieczeństwo przypadkowego narażenia osób postronnych na utratę życia lub zdrowia. Zastępca Komendanta zapewnił, że zagadnienia dotyczące stosowania przez funkcjonariuszy Policji środka przymusu bezpośredniego w postaci paralizatora, pozostają w ścisłym zainteresowaniu i nadzorze kierowników jednostek organizacyjnych Policji, w tym ścisłego kierownictwa Policji, w związku z czym nie zachodzi potrzeba wprowadzania dodatkowych wytycznych w zakresie ich stosowania.