Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie włączenia do programów szkoleniowych pracowników Służby Więziennej problematyki dotyczącej przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć.

W ramach wykonywania funkcji krajowego mechanizmu prewencji tortur Rzecznik Praw Obywatelskich jest uprawniony m.in. do formułowania pod adresem odpowiednich władz rekomendacji, które wzmocnią ochronę osób pozbawionych wolności przed ryzykiem tortur i innego okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania, albo karania.

Preambuła Protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur podkreśla, że skuteczne działania zapobiegawcze wymagają przede wszystkim edukacji. Zagadnieniem, na które Rzecznik szczególnie zwrócił uwagę jest przemoc seksualna i przemoc ze względu na płeć (sexual and gender-based violence - SGBV). Ryzyko wystąpienia tej formy przemocy dotyczy całej populacji osadzonych, w szczególności jednak kobiet, osób młodocianych, osób LGBT+ i cudzoziemców.

Od kilku lat pracownicy i pracownice Biura RPO, w tym Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, uczestniczą w spotkaniach i szkoleniach Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ODIHR) poświęconych zasygnalizowanej kwestii. W ramach tych prac, szeroko konsultowanych wśród przedstawicieli różnych instytucji, m.in. Stowarzyszenia na rzecz Zapobiegania Torturom (APT) oraz Penal Reform International (PRI), opracowany został i przetłumaczony na język polski podręcznik "Przemoc seksualna i przemoc związana z płcią w miejscach pozbawienia wolności - zapobieganie i reagowanie. Standardy, rozwiązania, przykłady z regionu OBWE". W sposób kompleksowy omawia on problem przemocy ze względu na płeć i przemocy seksualnej, w tym wskazuje możliwe obszary ryzyka i rekomendacje, które mogą być pomocne zarówno w trakcie szkoleń funkcjonariuszy, jak i podczas prac nad stosownymi wytycznymi i innymi dokumentami regulującymi funkcjonowanie jednostek penitencjarnych. Wydaje się, że korzystne byłoby włączenie tych treści do programów szkoleniowych na poziomie ogólnokrajowym. Uwrażliwienie funkcjonariuszy i pracowników cywilnych Służby Więziennej na zagadnienia związane z problematyką przemocy ze względu na płeć i przemocy seksualnej z pewnością wzmocni ich potencjał zawodowy. Pozwoli na wykrywanie, reagowanie i przede wszystkim zapobieganie niewłaściwym zachowaniom w jednostkach penitencjarnych.

Z uwagi na powyższe Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego SW z prośbą o rozważenie włączenia do programów szkoleniowych funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej powyższej problematyki.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w piśmie z 2 września 2024 r. przypomniał, że zgodnie z zapisem §7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych, prowadząc oddziaływania penitencjarne należy podejmować wszelkie działania zapobiegające m.in. wzajemnej demoralizacji skazanych, negatywnym przejawom podkultury przestępczej, a także występowaniu zachowań agresywnych wśród skazanych. Tego typu działania mają charakter profilaktyki ogólnej i obejmują wszystkich skazanych. Zastępca Dyrektora podkreślił, że Służba Więzienna systematycznie monitoruje istniejące zagrożenia i podejmuje odpowiednie kroki mające na celu zapobieganie zachowaniom przemocowym w oparciu o obowiązujące uregulowania prawne. Uwzględniając powyższe oraz mając na uwadze dbałość o profesjonalizację kadry, zostaną podjęte działania mające na celu uzupełnienie programów szkoleniowych funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej o zagadnienia przedstawione w piśmie RPO.