Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemów wierzycieli G. Banku w upadłości z dnia 2024-09-23.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemów wierzycieli G. Banku w upadłości.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich napływają skargi wierzycieli G. Banku w upadłości, dotyczące różnego rodzaju problemów związanych z aktualną sytuacją tego podmiotu. Jednym z problemów o charakterze systemowym, wynikającym ze skarg jest sposób prowadzenia postępowania po ogłoszeniu upadłości ww. banku, w tym kwestia niewłaściwego funkcjonowania systemu teleinformatycznego, tj. Krajowego Rejestru Zadłużonych (dalej: "KRZ").
Art. 216a ustawy - Prawo upadłościowe nakazuje zgłoszenie wierzytelności wobec upadłego poprzez system teleinformatyczny. Dążenie do informatyzacji postępowań upadłościowych jest uzasadnione wobec konieczności usprawnienia tego rodzaju spraw, które z istoty obejmują wiele podmiotów. Zarazem funkcjonalność tego trybu prowadzenia czynności w postępowaniu po ogłoszeniu upadłości należy oceniać w kontekście gwarancji konstytucyjnych wynikających z prawa do sądu, zwłaszcza prawa do odpowiednio ukształtowanej procedury, zgodnej z wymogami sprawiedliwości, wobec każdego z wierzycieli, który staje się uczestnikiem postępowania upadłościowego.
Zgłoszenie wierzytelności wobec upadłego dłużnika jest kluczową czynnością, będącą na tym etapie jedyną drogą dochodzenia ochrony praw majątkowych przez wierzyciela - byłego klienta banku, którego roszczenie nie jest związane z posiadanym w nim rachunkiem. Stopień skomplikowania procedury zgłoszenia wierzytelności powinien przewidywać, że w aktualnych warunkach wierzycielem banku, który oferował tzw. kredyty frankowe, może stać się konsument, dochodzący roszczeń w związku z abuzywnym charakterem umowy kredytowej.
W tym kontekście należy zauważyć, że dotychczasowe doświadczenia związane ze zgłaszaniem wierzytelności wobec G. Banku w upadłości ujawniły niedostosowanie systemu teleinformatycznego pod względem braku osobnych formularzy pozwalających na opisanie roszczenia wynikającego z nieważności umowy frankowej, jak też ułatwiających wskazanie właściwej kategorii zaspokojenia. Jednym z zauważonych problemów jest także brak pola do wypełnienia przy zgłaszaniu wierzytelności, które przewidywałoby dokonania wspólnego zgłoszenia przez współkredytobiorców umowy frankowej, choć takie umowy były częste.
W związku z tym stworzenie funkcjonalności stanowiącej osobny formularz do wierzytelności związanych z nieważnością umowy kredytu frankowego lub upraszczającej opisanie wierzytelności kilku kredytobiorców lub dokonanie wspólnego zgłoszenia byłoby przydatną zmianą, ułatwiającą dochodzenie tych roszczeń w postępowaniu upadłościowym.
Innym poważnym ryzykiem dla wierzycieli - kredytobiorców frankowych, zgłaszających masowo roszczenia w stosunkowo krótkim czasie wyznaczonym do tego przez przepisy, było przeciążenie systemu i trudności z korzystaniem z jego funkcjonalności w procesie dokonywania zgłoszenia.
O ile Krajowy Rejestr Zadłużonych działa co do zasady sprawnie, o tyle wydaje się, że nie przewidziano, iż dojdzie do masowych zgłoszeń na tak dużą skalę. A w przypadku upadłości G. Banku było ponad 30 tys. zgłoszeń wierzytelności.
W ocenie RPO konieczna jest zatem wnikliwa analiza tej sytuacji. Nie można bowiem wykluczyć, że w przyszłości dojdzie do upadłości innego banku posiadającego portfel zobowiązań wynikających z oferowania kredytów frankowych. Należałoby wówczas oczekiwać, że doświadczenia z dotychczasowych postępowań, jak przy G. Banku, ochronią wierzycieli przed problemami - zarówno proceduralnymi, jak i technicznymi - związanymi z korzystaniem z KRZ.
Mając na uwadze powyższe uwagi i spostrzeżenia wynikające z nadsyłanych skarg, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o odniesienie się do przedstawionych zagadnień problemowych dotyczących kredytobiorców upadłego banku.