Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie potrzeby nowelizacji ustawie o pomocy społecznej w zakresie interwencji kryzysowej z dnia 2024-10-03.
Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie potrzeby nowelizacji ustawie o pomocy społecznej w zakresie interwencji kryzysowej.
Jednym z problemów sygnalizowanych Rzecznikowi Praw Obywatelskich w ostatnim czasie były kwestie związane z funkcjonowaniem ośrodków interwencji kryzysowej i niedostatki legislacyjne w obszarze interwencji kryzysowej.
Zgodnie z treścią art. 47 ustawy o pomocy społecznej (dalej jako: "u.p.s.") interwencja kryzysowa stanowi zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej. W ramach interwencji kryzysowej udziela się natychmiastowej specjalistycznej pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb - poradnictwa socjalnego lub prawnego, w sytuacjach uzasadnionych - schronienia do 3 miesięcy.
Interwencja kryzysowa zaliczana jest do świadczeń niepieniężnych z pomocy społecznej. W ramach interwencji kryzysowej udziela się osobom potrzebującym wsparcia niezależnie od sytuacji dochodowej i bez wydawania decyzji. Istota tego świadczenia to udzielenie adekwatnej do potrzeb pomocy, która umożliwi osobie powrót do stanu sprzed kryzysu, ewentualnie do stanu umożliwiającego samodzielne funkcjonowanie. Jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej realizującymi działania interwencyjne są ośrodki interwencji kryzysowej.
Na gruncie obowiązującego prawa udzielanie pomocy w formie interwencji kryzysowej jako zadanie własne powinny wykonywać powiaty, gdyż to te jednostki samorządu zobowiązane są do prowadzenia ośrodków interwencji kryzysowej. Szczegółowy status i standard funkcjonowania ośrodków interwencji kryzysowej nie został jednak unormowany ustawowo ani też na poziomie aktów wykonawczych do u.p.s. Analiza u.p.s. daje podstawę do twierdzenia, że przepisy obowiązujące w zakresie interwencji kryzysowej są niedoprecyzowane i nie określają m.in. szczegółowych zasad i norm funkcjonowania jednostek realizujących to zadanie, minimalnego zakresu zapewnianych usług, kwalifikacji osób wykonujących usługi. Ośrodki interwencji kryzysowej często same określają reguły swojej działalności, jak m.in. zasady przyjmowania osób potrzebujących do placówek w aktach wewnętrznych - statuty i regulaminy, korzystając jedynie z rozwiązań przyjętych w innych jednostkach. Powoduje to po stronie ośrodków uzasadniony stan braku oparcia realizowanych zadań na wyraźnie określonej podstawie prawnej. Stąd też uregulowanie standardów i doprecyzowanie przepisów w zakresie interwencji kryzysowej jest, w ocenie Rzecznika, niezbędne.
Zasadne jest, w opinii RPO, m.in. dokonanie zmiany w art. 47 ust. 3 u.p.s. poprzez wprowadzenie możliwości przedłużenia 3- miesięcznego okresu schronienia osoby lub rodziny w ośrodku interwencji kryzysowej. Ponadto przeglądu wymaga także obszar współdziałania instytucji szeroko rozumianego systemu wsparcia. Wobec licznych przypadków kryzysów zdrowia psychicznego, bezdomności, doświadczania przemocy, klęsk żywiołowych, problemów uchodźców wojennych, to ośrodki interwencji kryzysowej stanowią bowiem ważne ogniwo w systemie oparcia społecznego.
Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie.