Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zakazu udziału publiczności w rozprawach z dnia 2024-10-24.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zakazu udziału publiczności w rozprawach.
Od kilku lat do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi obywateli na zakazy wstępu publiczności na posiedzenia i rozprawy sądowe ustanawiane przez niektórych prezesów sądów. W latach 2020-2022 zakazy te były motywowane głównie przeciwdziałaniem epidemii, natomiast od 2023 r. podstawową przyczyną jest obawa o bezpieczeństwo sędziów, a także obecnych na sali stron, pełnomocników, biegłych czy świadków.
W ocenie RPO, prezes sądu nie powinien być zmuszany do wyboru między bezpieczeństwem sędziów a jawnością postępowania. Ponadto, ustanawianie zakazów wstępu publiczności w drodze zarządzeń, będących aktami prawa wewnętrznego, jest niedopuszczalne w świetle konstytucyjnych reguł rządzących systemem źródeł prawa. Zarazem jednak trudno polemizować z faktem, że w niektórych sądach brakuje dostatecznej liczby funkcjonariuszy policji sądowej będących w stanie w razie potrzeby wyegzekwować decyzję sądu o wydaleniu osób zakłócających spokój i porządek z sali.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministrów z prośbą o rozważenie wprowadzenia mechanizmu szybkiego reagowania komendantów wojewódzkich na szczególne zagrożenia dla spokoju i porządku w sądach objętych ich właściwością, w ramach których na zawiadomienie prezesa sądu możliwe byłoby skierowanie dodatkowej liczby funkcjonariuszy do ochrony przebiegu rozprawy lub posiedzenia.