Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie zapewnienia lokali socjalnych z dnia 2024-11-15.
Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie zapewnienia lokali socjalnych.
Rzecznik Praw Obywatelskich zasygnalizował, iż z dniem 31 grudnia 2024 r. wygaśnie spoczywający na gminach obowiązek zapewnienia lokali zamiennych lokatorom, którym właściciele po tej dacie wypowiedzą najem lokalu wymagającego opróżnienia w związku z koniecznością rozbiórki lub remontu budynku.
Ustawodawca, mając na uwadze ochronę lokatora przed nagłą utratą mieszkania, zagwarantował lokatorowi prawo do lokalu zamiennego oraz postanowił, że obowiązek zapewnienia lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki spoczywa na właścicielu budynku. Obowiązek gminy zapewnienia lokali zamiennych najemcom lokali, opłacającym w dniu 9 lipca 2001 r. czynsz regulowany, zajmującym lokale mieszkalne stanowiące własność podmiotów prywatnych, wygaśnie z końcem 2024 r. Jeżeli termin ten nie zostanie przedłużony, obowiązek zapewnienia lokali zamiennych przejmą właściciele niezależnie od tego, czy będą to podmioty zawodowo trudniące się wynajem lokali czy osoby fizyczne, które nie dysponują ani środkami finansowymi ani zasobem lokali umożliwiającym wywiązanie się z tego obowiązku.
Warto zaznaczyć, że decyzja organu nadzoru budowlanego nakładająca zazwyczaj w trybie natychmiastowym obowiązek opróżnienia lokali i wyłączenia nieruchomości z użytkowania obejmuje najczęściej cały zagrożony katastrofą budowlaną budynek mieszkalny, w którym znajduje się wiele lokali mieszkalnych zajmowanych przez najemców. W praktyce właściciele nie będą w stanie dostarczyć najemcom odpowiedniej liczby lokali zamiennych, co w konsekwencji może doprowadzić do zagrożenia zdrowia lub życia najemców.
Mając na uwadze chociażby te argumenty ustawodawca z pewnością nie powinien pozostać bierny. Brak działań legislacyjnych przedłużających ww. termin może doprowadzić do nadmiernego i niesprawiedliwego obciążenia właścicieli lokali. Obowiązek opróżnienia budynków znajdujących się w katastrofalnym stanie technicznym dotyczy w większości przypadków tych budynków, które znajdowały się przez kilkadziesiąt lat w zarządzie publicznym, następnie odzyskanych przez spadkobierców dawnych właścicieli. Skutki istotnych zaniedbań w stanie technicznym tych budynków, powstałych przez kilkadziesiąt lat publicznej gospodarki lokalami, przerzucone zostały na ich aktualnych właścicieli. Obowiązek zapewnienia lokalu zamiennego przez gminę został przez ustawodawcę ograniczony czasowo. Stan techniczny budynków stanowiących własność prywatną nie uległ w tym okresie znaczącej poprawie. Rynek mieszkaniowy zaś nie oferuje łatwo dostępnych i tanich mieszkań, które w krótkim czasie mogliby uzyskać najemcy, objęci obowiązkiem wykwaterowania, czy też, które mogłyby zostać pozyskane przez właścicieli i przeznaczone na lokale zamienne. Gminy dysponują największym zasobem mieszkaniowym i mają realną możliwość wskazania lokali zamiennych w krótkim czasie.
W ocenie Rzecznika zachodzi nie tylko konieczność przedłużenia wskazanego terminu zakreślonego dla obowiązku zapewnienia przez gminy lokali zamiennych, ale obecnie brak jest przesłanek, na których możliwe byłoby oparcie przekonania o słuszności utrzymania czasowego charakteru tego obowiązku. Zdaniem RPO inicjatywa w tym zakresie jest niezbędna z uwagi na spoczywający na władzach publicznych obowiązek prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli oraz dążenia do przeciwdziałania bezdomności.
Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zainicjowanie stosowych prac legislacyjnych we wskazanym zakresie.