Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Przystąpienie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Tarnowie, w sprawie stwierdzenia niezgodności 87 § 1a ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń w zakresie, w jakim nie określa precyzyjnie znamienia „stanu po użyciu podobnie działającego środka" z art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 42 ust. 1 Konstytucji RP.

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Tarnowie, w sprawie stwierdzenia niezgodności 87 § 1a ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń w zakresie, w jakim nie określa precyzyjnie znamienia „stanu po użyciu podobnie działającego środka" z art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 42 ust. 1 Konstytucji RP. Zgodnie z art. 87 § 1a k.w. kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż pojazd mechaniczny podlega tej samej karze, co wskazana w art. 87 § 1 k.w. (karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych). Zgodnie zaś z art. 87 § 2 k.w. kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż pojazd mechaniczny, podlega karze aresztu albo karze grzywny nie niższej niż 1000 złotych. Zgodnie zaś z art. 87 § 4 k.w. w razie popełnienia wykroczenia określonego w art. 87 § 1a lub 2 k.w. można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne. Sprawca wykroczeń art. 87 § 1a i 2 k.w. naraża bezpieczeństwo ruchu w rozumieniu abstrakcyjnym. Przepisy wymieniają alkohol oraz środki podobnie działające. Te ostatnie są to środki ogólnie określane jako narkotyczne, środki, do których odnosi się ustawa o zwalczaniu narkomanii, ale nie tylko. Wiele środków farmaceutycznych może wykazywać ujemne działanie na sprawność psychofizyczną człowieka i obecnie informacje o tym znajdują się w ulotkach załączonych do tych leków. A zatem środki, które art. 87 § 1a i 2 k.w. ma na uwadze, to różne postacie napojów uznanych za alkoholowe, środki, których dotyczą przepisy ustawy o zwalczaniu, a także niektóre środki farmaceutyczne oddziałujące na system nerwowy człowieka. Pytający Sąd wskazał, że od udzielonej przez Trybunał Konstytucyjny odpowiedzi na postawione pytanie bezpośrednio zależy sytuacja obwinionego, albowiem w przypadku zastosowania art. 87 § la k.w. w obecnym brzmieniu, zostałby on uznany za winnego tego wykroczenia, za co groziłaby mu kara aresztu oraz grzywny nie niższej niż 2500 zł, a także środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w wymiarze od 6 miesięcy do 3 lat. Z kolei stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny, że przepis ten jest sprzeczny z Konstytucją RP, skutkować będzie umorzeniem postępowania na podstawie art. 5 § 1 pkt2 k.p.w. , względnie, jeżeli orzeczenie zapadnie po dniu 6 października 2026 r., na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w., z uwagi na przedawnienie orzekania w przedmiotowej sprawie Wątpliwości Sądu Rejonowego w Tarnowie budzi zgodność unormowania z ustawą zasadniczą, szczególnie w zakresie zasady wewnętrznej określoności typów czynów zabronionych wynikającej z art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, a to wobec możliwej konkurencyjnej kwalifikacji zachowania się sprawcy z art. 87 § 2 k.w. Artykułowi 87 § 1a k.w. można postawić zarzut naruszenia zasady nullum poena sine lege stricta et certa leżącej u podstaw opisanej powyżej konstytucyjnej zasady państwa prawnego z art. 2 Konstytucji RP i z art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż nie spełnia on wymogu wystarczającej precyzyjności, w tym w aspekcie tzw. Wymogu wewnętrznej określoności typu czynu zabronionego. W związku z powyższym, Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do zainicjowanego przez Sądu Rejonowego w Tarnowie postępowania.