Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji - w sprawie bezprawnego zwolnienia ze służby.

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie bezprawnego zwolnienia ze służby byłego funkcjonariusza Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wskazany oficer po 27 latach służby został w 2019 r. zwolniony ze służby w ABW na podstawie art. 60 ust. 2 pkt 5 ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, czyli ze względu na ważny interes służby. W związku z powyższym przeszedł na zaopatrzenie emerytalne. Na mocy prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. r. uchylającego rozkaz personalny Szefa ABW funkcjonariusz został przywrócony do służby 6 kwietnia 2023 roku. Z momentem uprawomocnienia się rozstrzygnięcia stosunek służbowy funkcjonariusza został reaktywowany. Z dniem 30 czerwca 2023 r. funkcjonariusz został ponownie zwolniony, tym razem na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 1 ustawy o ABW. Wnioskodawca w wyniku dochodzenia praw na drodze sądowej został przywrócony do służby w formacji. Nie mógł on jednak podjąć służby ze względu na stan zdrowia. W rezultacie, w momencie ponownego przejścia na emeryturę w 2023 r. wymiar emerytury został mu ustalony na podstawie uposażenia przysługującemu w momencie pierwszego, niezgodnego z prawem zwolnienia ze służby w 2019 r. Jak wskazuje Wnioskodawca, spowodowało to w konsekwencji obniżeniem jego świadczenia emerytalnego o ok. 3500 złotych netto, gdyż przy ponownym ustaleniu prawa do świadczenia nie zostały wzięte pod uwagę waloryzacje, które otrzymywał w okresie pobierania emerytury w latach 2019-2023 r. Prawo do waloryzacji świadczeń emerytalnorentowych stanowi jeden z istotnych elementów konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego, zagwarantowanego. Oznacza to konieczność istnienia „metody utrzymywania świadczeń emerytalnorentowych na odpowiednim poziomie wartości realnej”. Prawodawca ma znaczną swobodę w wyborze metody waloryzacji, którą uzna za najbardziej odpowiednią w danej sytuacji gospodarczej i społecznej kraju. Przepisy prawa nie mogą jednak prowadzić do pozbawienia prawa do waloryzacji. Interpretacja , której skutkiem jest pozbawienie przywróconego do służby funkcjonariusza waloryzacji świadczenia emerytalno-rentowego, mających miejsce w okresie pozostawania poza służbą stanowi nieproporcjonalną ingerencję w prawo do zabezpieczenia społecznego. Funkcjonariusz utracił wszystkie waloryzacje, które miały miejsce od momentu ustalenia prawa do świadczenia emerytalnego w 2019 roku do czasu przywrócenia go do służby w ABW w 2023 roku, tzn. około 3500 zł netto. Interes publiczny przemawia za wynagrodzeniem szkody, którą Zainteresowany poniósł w wyniku niezgodnego z prawem działania organu władzy. Niestety przepisy ustawy o ABW określają jedynie skutki uchylenia prawomocnego wyroku skazującego lub kary dyscyplinarnej. W odróżnieniu od np. pragmatyki policyjnej, ustawa o ABW w ogóle nie odnosi się do skutków uchylenia prawomocnych decyzji administracyjnych o zwolnieniu ze służby. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin – podstawę wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej stanowi uposażenie należne funkcjonariuszowi na ostatnio zajmowanym stanowisku. Jeżeli dochodzi do niezgodnego z prawem zwolnienia funkcjonariusza ze służby w ABW, to ustalenie wysokości jego uposażenia po przywróceniu do służby staje się kluczowe dla ustalenia wysokości jego przyszłego świadczenia emerytalnego, gdyby okazało się, że po latach pozostawania poza służbą nie jest już zdolny do jej pełnienia. W ocenie Rzecznika brak możliwości podjęcia służby nie powinien dla funkcjonariusza powodować obniżenia wysokości świadczenia emerytalno-rentowego. W najgorszym wypadku przepisy prawa powinny umożliwiać zachowanie świadczenia w dotychczasowej wysokości tzn. z uwzględnieniem przeprowadzonych w czasie pozostawania poza służbą waloryzacji. Rzecznik zwrócił się do Ministra prośbą o zbadanie tej sprawy oraz odniesienie się do przedstawionego problemu.