Do Ministra Cyfryzacji w sprawie zmiany ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli z dnia 2025-02-18.
Do Ministra Cyfryzacji w sprawie zmiany ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli.
Na gruncie obecnie obowiązującej ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli jedyną formułą złożenia przez obywatela podpisu poparcia pod projektem tzw. inicjatywy ludowej jest formuła podpisu własnoręcznego. Taki stan rzeczy nie zaskakuje o tyle, że ustawa pochodzi sprzed ćwierćwiecza. Jednak obecnie na regulację należy patrzeć jak na legislacyjny anachronizm. Współcześnie ustawodawstwo umożliwia obywatelom kontakty z urzędami obsługującymi organy administracji publicznej np. za pośrednictwem platformy ePUAP. Tymczasem w dalszym ciągu nie ma możliwości złożenia w postaci elektronicznej podpisu poparcia pod obywatelską inicjatywą ustawodawczą. Ten stan rzeczy mógłby ulec zmianie. Podobną uwagę należy sformułować pod adresem regulacji zawartych w ustawie – Kodeks wyborczy, które przewidują konieczność zbierania własnoręcznych podpisów pod listami kandydatów czy też kandydaturami w wyborach powszechnych. Obecnie nie ma powodów, które stałyby na przeszkodzie dopuszczeniu cyfryzacji procedury udzielania poparcia kandydatom i ich listom, pod jednym wszakże warunkiem – stworzenia bezpiecznej infrastruktury informatycznej. Powyższy postulat jest tym bardziej uzasadniony, że sam Kodeks wyborczy przewiduje rozwiązania elektroniczne w zakresie innych elementów procedury wyborczej. Wprowadzenie omawianej możliwości stworzyłoby także płaszczyznę do weryfikacji posiadanych możliwości technicznych w zakresie zabezpieczenia procesu wyborczego. Obecnie, gdy w debacie publicznej rozważa się zasadność wprowadzenia różnych wariantów głosowania elektronicznego (i-voting, e-voting), doświadczenie zbierania podpisów drogą elektroniczną byłoby nie do przecenienia przy ewentualnym podejmowaniu tak istotnych decyzji o przyszłości polskiego procesu wyborczego. Należy także dostrzec, że umożliwienie złożenia podpisu poparcia pod listą kandydatów drogą elektroniczną byłoby spójne z obowiązkiem zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami „możliwości pełnego i efektywnego uczestnictwa w życiu publicznym i politycznym, na zasadzie równości z innymi osobami”, o którym mowa w art. 29 lit. a Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych z dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169 ze zm.). Obecnie bowiem wszystkie osoby o ograniczonej mobilności mają także ograniczoną możliwość udzielenia podpisu poparcia, które to podpisy są zwyczajowo zbierane w miejscach publicznych. Warto mieć na uwadze, że aktualnie w pracach sejmowych znajduje się druk nr 556, zawierający poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy, proponujący stworzenie elektronicznej platformy służącej do obsługi procesu elektronicznego popierania list kandydatów i kandydatów wybieranych w wyborach powszechnych. Jeżeli natomiast chodzi o postulat umożliwienia składania podpisów elektronicznych pod obywatelskimi inicjatywami ustawodawczymi, to Rzecznik Praw Obywatelskich podnosił go już w przeszłości w wystąpieniach skierowanych do Prezes Rady Ministrów (wystąpienia z 31 maja 2016 r. i 2 sierpnia 2021 r.) oraz do Sekretarza stanu w Ministerstwie Cyfryzacji (wystąpienie z 27 lutego 2018 r.). Argumenty zawarte w powyższych wystąpieniach nie straciły na aktualności. Wynika to z postępującego rozwoju technologicznego współczesnych społeczeństw, coraz chętniej korzystających z rozwiązań cyfrowych w miejsce rozwiązań tradycyjnych. Nie bez znaczenia jest również fakt, że wspomniane rozwiązania cyfrowe mogłyby przyczynić się do wzrostu zainteresowania obywateli instytucjami demokracji bezpośredniej.
Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o rozważenie możliwości zainicjowania wprowadzenia zarysowanych powyżej zmian w ustawie o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, a także o przedstawienie Rzecznikowi stanowiska w tej sprawie. Dodatkowo Rzecznik poprosił o przedstawienie stanowiska w przedmiocie zasadności nowelizacji Kodeksu wyborczego w kształcie zaproponowanym w procedowanym obecnie projekcie.