wystąpienie do Minister Zdrowia - w sprawie stosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów w kryzysie psychicznym z dnia 2025-05-19.
wystąpienie do Minister Zdrowia - w sprawie stosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów w kryzysie psychicznym.
Pod koniec stycznia br. szeroko medialnie komentowana była petycja dotycząca istotnego ograniczenia możliwości stosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów w szeroko rozumianym kryzysie psychicznym. Zaznaczono, że należy zrewidować stosowanie wiązania chorych ludzi w pasy i odejść od tej metody na rzecz bardziej humanitarnych i empatycznych rozwiązań oraz wypracować inne, nowe metody radzenia sobie z chorobą.
Podjęcie działań siłowych (np. unieruchomienia) wobec pacjenta w stanie pobudzenia psychoruchowego jest działaniem w sposób niezwykle mocny wkraczającym w obszar jego praw i wolności. Jednocześnie należy mieć na uwadze, iż aktywność ta posiada niejednokrotnie uzasadniony charakter, który zabezpiecza pacjenta przed nim samym, w chwili doświadczania silnych objawów, w szczególności o psychotycznym charakterze.
Kolejne kontrole przeprowadzane zarówno przez przedstawicieli Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Biura Rzecznika Praw Pacjenta, a także Najwyższą Izbę Kontroli skłaniają do zwrócenia uwagi na problem m.in. zbyt częstego stosowania przymusu w postaci unieruchomienia oraz braku procedur, które w sposób adekwatny kontrolowały zasadność podjęcia działań o podobnym charakterze wobec pacjenta.
Również analiza zapisów obowiązującego w Polce prawa budzi poważne wątpliwości dotyczące skuteczności przyjętych aktualnie rozstrzygnięć. Zgodnie z art. 18c ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego przymus bezpośredni może być wykonywany wyłącznie przez osoby poinstruowane w zakresie okoliczności, zasad i sposobu jego stosowania. Unormowanie to posiada charakter bardzo ogólny. Nie wprowadza żadnego obowiązku odnoszącego się do realizacji szkoleń w omawianym zakresie.
Ponadto, analizując programy szkoleniowe dotyczące specjalizacji z zakresu psychiatrii, psychiatrii dzieci i młodzieży oraz pielęgniarstwa psychiatrycznego brakuje punktów, które ukazywałyby model szkolenia, wyposażający przyszłych specjalistów w praktyczne umiejętności w zakresie zabezpieczania pacjenta. W trakcie specjalizacji z psychiatrii, kursanci w ramach zaliczenia części praktycznej muszą opanować umiejętność zastosowania środków przymusu bezpośredniego zgodnie z Ustawą o ochronie zdrowia psychicznego. Brak jednak szczegółowych informacji dotyczących uczenia konkretnych technik działania.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Minister Zdrowia z prośbą o podjęcie działań zmierzających do kompleksowej zmiany podejścia w zakresie stosowania przymusu bezpośredniego, przede wszystkim poprzez podjęcie inicjatywy zmierzającej do stworzenia systemu obowiązkowych szkoleń dedykowanych pracownikom oddziałów psychiatrycznych.