wystąpienie do Ministra Infrastruktury - w sprawie charakteru prawnego oraz zasad stosowania Polskich Norm z dnia 2025-06-16.
wystąpienie do Ministra Infrastruktury - w sprawie charakteru prawnego oraz zasad stosowania Polskich Norm.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwróciło się Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych z prośbą o interwencję w sprawie doprecyzowania przepisów prawa regulujących zasady stosowania Polskich Norm.
Status prawny Polskich Norm jest niejednoznaczny. Z jednej strony nie stanowią one źródła powszechnie obowiązującego prawa, z drugiej są one przywoływane w rozporządzeniach, które to stanowią źródło powszechnie obowiązującego prawa. Przykładem takiego aktu prawnego jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 2 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wydane na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.
Rzecznik zauważa, że zgodnie z Prawem budowlanym, obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Z kolei do przepisów technicznobudowlanych zalicza się warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie. Jak wskazano wyżej, warunki te zostały określone w powołanym rozporządzeniu, które zawiera odesłania do Polskich Norm, które z kolei wymienione są w załącznikach do rozporządzenia, ale jedynie z numeru i z tytułu, a nie z ich treści.
Rzecznik podkreśla, że w ustawie z 12 września 2002 r. o normalizacji wskazano wprost, że stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne. Ponadto, nie są one podawane do publicznej wiadomości lecz traktowane są jako utwór literacki podlegający ochronie w ramach prawa autorskiego, z którymi osoba zainteresowana może się zapoznać pod warunkiem uiszczenia odpowiedniej opłaty.
W związku z tym Rzecznik ma wątpliwości, czy przepis rozporządzenia odsyłający do określonej Polskiej Normy należy rozumieć jako adresowany do pracowników budowlanych, inwestorów, inżynierów i innych obywateli nakaz postępowania w zgodzie z daną Polską Normą. Odpowiedź przecząca stawiałaby pod znakiem zapytania racjonalność prawodawcy, który ustanawia przepisy rozporządzenia, nie oczekując ich przestrzegania. Jeśli bowiem obywatel nie jest związany Polską Normą, do której odsyła rozporządzenie, to logicznie oznacza to, że odesłanie do Polskiej Normy jest zbędne. Z kolei odpowiedź twierdząca świadczyłaby o niezgodności przepisów wspomnianego rozporządzenia z art. 88 ust. 1 i art. 2 Konstytucji. polegającej na związaniu jednostek normami prawnymi wywodzonymi częściowo z opublikowanych przepisów, a częściowo z niepublikowanych Polskich Norm – tymczasem niedopuszczalne jest stosowanie przez organy administracji publicznej przepisów nieogłoszonych.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Infrastruktury z prośbą o przedstawienie stanowiska w przedmiotowej sprawie, w szczególności o wskazanie, czy Polskie Normy, do których odsyła rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, mają charakter wiążący dla obywateli.