wystąpienie do Minister Edukacji w sprawie zaopiniowania projektu rozporządzenia Minister Edukacji w sprawie wydawania orzeczeń i opinii przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych z dnia 2025-09-04.
wystąpienie do Minister Edukacji w sprawie zaopiniowania projektu rozporządzenia Minister Edukacji w sprawie wydawania orzeczeń i opinii przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
Rzecznik Praw Obywatelskich w swoim wystąpieniu podkreślił fundamentalny charakter prawa do nauki, które zgodnie z Konstytucją RP i Konwencją o prawach osób z niepełnosprawnościami musi być realizowane w sposób równy i powszechny, z pełnym uwzględnieniem potrzeb uczniów z niepełnosprawnościami. Rzecznik wskazał, że szkoła powinna stwarzać każdemu dziecku warunki do rozwoju, a szczególne znaczenie w tym procesie mają dokumenty wydawane przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, stanowiące podstawę do dostosowania edukacji do indywidualnych możliwości i ograniczeń ucznia.
Jednocześnie Rzecznik zwrócił uwagę na dwa poważne problemy, przewlekłość postępowań diagnostycznych oraz niską jakość niektórych opinii i orzeczeń, które bywają zbyt ogólne, powielane czy nawet obarczone błędami formalnymi. Sytuacja ta prowadzi do konfliktów między rodzicami, gminami i szkołami, a przede wszystkim utrudnia skuteczne wspieranie dzieci ze szczególnymi potrzebami. Rzecznik podkreślił konieczność zarówno skrócenia czasu oczekiwania na wizytę w poradni, jak i poprawy jakości wydawanych dokumentów.
Rzecznik odniósł się również do projektowanych zmian prawnych. Z jednej strony pozytywnie ocenił plan rezygnacji z podziału na poradnie specjalistyczne, co może przyspieszyć procedury, z drugiej jednak wyraził obawę, czy w krótkim czasie uda się zapewnić odpowiednią liczbę specjalistów w całym kraju. Wątpliwości wzbudziło również planowane odejście od obligatoryjnego udziału lekarzy w zespołach orzekających, co w przypadku niektórych diagnoz – zwłaszcza dotyczących zdrowia psychicznego – może ograniczać rzetelność orzeczeń. Krytycznie oceniono także proponowane ograniczenie bezpośredniej obserwacji ucznia w szkole, co zdaniem Rzecznika grozi powstawaniem diagnoz powierzchownych i niedostosowanych do realnych potrzeb dziecka.
Rzecznik wskazał również na kontrowersje związane z obowiązkiem wyrażenia zgody na przekazanie orzeczenia do szkoły pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania, co budzi poważne zastrzeżenia z punktu widzenia ochrony danych osobowych i praw rodziców. Podobnie krytycznie ocenił RPO regulację nakładającą na jednego z rodziców obowiązek składania oświadczeń o przyczynach braku podpisu drugiego rodzica, domagając się doprecyzowania tego rozwiązania w świetle Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Rzecznik zwrócił również uwagę na istniejącą lukę prawną, polegającą na braku jednoznacznej podstawy prawnej do wydawania opinii dotyczących specyficznych trudności w uczeniu się. Tymczasem to właśnie te dokumenty decydują o możliwości dostosowania procesu edukacyjnego i warunków egzaminów do realnych możliwości uczniów.
W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Minister Edukacji o analizę zgłoszonych uwag i ich uwzględnienie w dalszych pracach legislacyjnych, podkreślając, że stawką jest rzeczywista równość szans edukacyjnych i poszanowanie praw uczniów ze szczególnymi potrzebami.