zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie skargi kasacyjnej na decyzje Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w przedmiocie odmowy przyznania płatności rolnych z dnia 2025-05-27.
zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie skargi kasacyjnej na decyzje Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w przedmiocie odmowy przyznania płatności rolnych.
Wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w R. oddalił skargi spółki na decyzje Dyrektora Oddziału Regionalnego ARiMR, utrzymujące w mocy decyzje Kierownika Biura Powiatowego ARiMR o odmowie przyznania płatności rolnych na rok 2019 ze względu na stwierdzenie stworzenia sztucznych warunków w celu uzyskania korzyści sprzecznych z celem systemu wsparcia, co – zdaniem organu I i II instancji – na podstawie art. 60 rozporządzenia 1306/2013 skutkuje odmową przyznania wszystkich płatności, o które beneficjent występował, w związku z czym spółka złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, do którego postępowania swój udział zgłosił Rzecznik Praw Obywatelskich.
Rzecznik Praw Obywatelskich nie odniósł się do indywidualnych ustaleń faktycznych, lecz dostrzegł w sprawie poważny problem o charakterze generalnym, dotyczący rozbieżności w wykładni przepisów unijnych, w szczególności art. 4 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 oraz art. 60 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013. Problem dotyczy rozumienia pojęcia „korzyści” oraz zakresu sankcji za stworzenie sztucznych warunków – czy powinna to być odmowa wypłaty całości wsparcia, czy jedynie tej części, która została uzyskana w sposób sprzeczny z celem systemu.
W polskim orzecznictwie administracyjnym dominuje wykładnia sankcyjna, prowadząca do całkowitego pozbawienia beneficjenta dopłat, niezależnie od zakresu naruszenia. Natomiast orzecznictwo niemieckie przyjmuje wykładnię korekcyjną – uznając, że celem art. 60 rozporządzenia 1306/2013 jest odmowa wypłaty wyłącznie tej części świadczenia, która wynika ze sztucznie stworzonych warunków. Zdaniem niemieckich sądów nie ma podstaw do całkowitego wykluczenia beneficjenta ze wsparcia, jeśli tylko część jego działań nosiła cechy obejścia prawa.
Tak odmienne podejście sądów krajowych godzi – w ocenie Rzecznika – w zasadę jednolitego stosowania prawa unijnego, a także w zasadę równego traktowania obywateli w ramach rynku wewnętrznego. Polscy rolnicy, w odróżnieniu od swoich odpowiedników z innych państw członkowskich, mogą zostać całkowicie pozbawieni wsparcia finansowego, co może prowadzić do zakłócenia konkurencji i ograniczenia swobodnego przepływu produktów rolnych.?
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że wykładnia sankcyjna, prezentowana przez organy administracji i sądy w Polsce, nie wynika jednoznacznie z treści przepisów i prowadzi do naruszenia zasady proporcjonalności określonej m.in. w art. 59 ust. 1 lit. b rozporządzenia 2021/2116 oraz art. 5 ust. 4 Traktatu o Unii Europejskiej. Wskazuje również, że w przypadku stwierdzenia obejścia prawa, możliwe jest stosowanie środków korygujących (np. degresji, limitów powierzchniowych), a nie sankcji całkowitego wykluczenia z systemu. Praktyka obecnie stosowana przez ARiMR skutkuje przerzuceniem nadmiernego ryzyka interpretacyjnego na beneficjentów – mimo że pojęcie „sztucznych warunków” ma charakter nieostry i trudny do przewidzenia.?
W ocenie Rzecznika, rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie wykładni art. 4 ust. 3 rozporządzenia 2988/95 oraz art. 60 rozporządzenia 1306/2013 jest niezbędne zarówno dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, jak i dla zapewnienia spójności stosowania prawa UE we wszystkich państwach członkowskich. Rozbieżność interpretacyjna między Polską a Niemcami w zakresie skutków stwierdzenia „sztucznych warunków” narusza podstawowe zasady unijne i wymaga interwencji Trybunału.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi o skierowanie pytania prejudycjalnego do TSUE, celem zapewnienia jednolitej wykładni przepisów prawa unijnego oraz poszanowania zasady proporcjonalności i równego traktowania beneficjentów we wszystkich państwach członkowskich.