skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na uchwałę Rady Miejskiej w sprawie uchwalenia Regulaminu Cmentarzy Komunalnych z dnia 2025-07-18.
skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na uchwałę Rady Miejskiej w sprawie uchwalenia Regulaminu Cmentarzy Komunalnych.
W zaskarżonych postanowieniach Uchwały Rada Miejska ustanowiła obowiązek uzyskania pozwolenia zarządcy cmentarza na budowę lub przebudowę nagrobka oraz wprowadziła szereg postanowień uszczegóławiających ten obowiązek. Jako podstawę prawną do podjęcia zaskarżonego aktu Rada Miasta wskazała: art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1999 r. o gospodarce komunalnej.
W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich wskazane postanowienia zostały podjęte z istotnym naruszeniem prawa, ponieważ wykraczają poza ustalenie zasad i trybu korzystania z cmentarza komunalnego jako gminnego obiektu użyteczności publicznej, do uregulowania których właściwe organy gminy (miasta) zostały upoważnione w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym, brak jest zatem upoważnienia generalnego. Dotyczą one obszaru, który ustawodawca, na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, powierzył do określenia rozporządzeniem. Ponadto, w systemie prawa brakuje ustawowych upoważnień, które stanowiłyby postawę do ustanawiania przez organy gminy (miasta) obowiązku uzyskania przez dysponentów grobów pozwolenia na budowę nagrobka oraz, które stanowiłyby postawę do wydawania takich pozwoleń przez organy gminy (miasta), w tym do przekazania takiej kompetencji zarządcy cmentarza, tym samym brak jest upoważnienia szczegółowego.
W orzecznictwie sądów administracyjnych jednolicie przyjmuje się, że użyte w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym pojęcie „zasady i tryb korzystania” zawiera w sobie kompetencję organu stanowiącego gminy do formułowania w stosunku do terenów i urządzeń użyteczności publicznej norm i zasad prawidłowego postępowania, ustalania obowiązujących reguł zachowania się oraz określania ustalonego porządku zachowania się. Zdaniem Rzecznika ustanowiony przez Radę Miasta wymóg uzyskania pozwolenia na budowę nagrobka dalece wykracza poza powyższe reguły dotyczące zachowania się względem obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że wymóg ten nie odnosi się korzystania z cmentarza jako obiektu użyteczności publicznej. Nie wyznacza on bowiem reguły dotyczącej zachowania się na cmentarzu, a odnosi się do uprawnień wynikających z tzw. prawa do grobu, które pozostają poza desygnatem słowa „zachowanie się” oraz których rada gminy (miasta) nie może samodzielnie określać, gdyż nie pozwala jej na to art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. Wymogu uzyskania pozwolenia na budowę nagrobka nie można też postrzegać jako ustalenie zasad lub trybu korzystania z urządzenia użyteczności publicznej, gdyż nagrobek, co oczywiste, nie stanowi urządzenia takiego rodzaju.
Po drugie w orzecznictwie sądów administracyjnych jednolicie przyjmuje się, że tzw. prawo do grobu obejmuje prawo do wybudowania (ustawienia, wzniesienia) nagrobka. Rada gminy (miasta) nie może więc limitować uprawienia do wybudowania nagrobka, ponieważ immanentnie jest ono związane z tzw. prawem do grobu. Po trzecie, co do czego także nie ma wątpliwości w judykaturze, prawo do grobu jest dobrem osobistym osób bliskich zmarłego, które regulowane jest przez prawo cywilne i którego, z uwagi na jego charakter oraz inne przedstawione w niniejszej skardze argumenty, nie może modyfikować organ administracji publiczne.
W związku z powyższym w ocenie Rzecznika zaskarżone postanowienia Regulaminu zostały podjęte bez podstawy prawnej, co stanowi istotne naruszenie prawa uzasadniające stwierdzenie ich nieważność. Każde działanie władzy publicznej musi być bowiem oparte na prawie i pozostawać w jego granicach, co wiąże także organy jednostek samorządu terytorialnego w obszarze kompetencji prawotwórczych, które mogą wykonywać wyłącznie na podstawie i granicach upoważnień zawartych w ustawie.