Skarga nadzwyczajna od nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym z dnia 2025-09-05.
Skarga nadzwyczajna od nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
Działając na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich w zw. z art. 89 § 1 in principio ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, RPO wniósł skargę nadzwyczajną co do całości prawomocnego nakazu zapłaty wydanego 17 sierpnia 2020 r. przez Sąd Rejonowy w L. w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 920312/20.
Sądowi, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty, Rzecznik zarzucił naruszenie zasady ochrony konsumenta ustanowionej w art. 76 Konstytucji RP w zw. z art. 9 Konstytucji RP. W ocenie RPO naruszenie to polegało na pozbawieniu pozwanego konsumenta – będącego słabszą stroną stosunku prawnego – ochrony sądowej przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi przedsiębiorcy. Przejawem tego pozbawienia było ograniczenie się przez sąd do stosowania wyłącznie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o elektronicznym postępowaniu upominawczym bez uwzględnienia konsumenckiej natury podstawowego stosunku prawnego i bez uwzględnienia zasady ochrony konsumenta wynikającej także z prawa unijnego, a w szczególności z Dyrektywy 93/13/WE z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Nakazuje ona sądowi zbadanie z urzędu postanowień umowy zawartej z konsumentem pod kątem ich abuzywności, co w realiach sprawy oznaczało konieczność umorzenia postępowania z powodu braku podstaw do wydania nakazu zapłaty.
Rzecznik sądowi, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty, zarzucił też rażące naruszenie prawa procesowego, to jest art. 505 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 505 § 1 k.p.c. w zw. z art. 499 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 Dyrektywy 93/13 przez ich niewłaściwe zastosowanie. Według Rzecznika polegało ono na wydaniu nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko pozwanemu konsumentowi, mimo że na podstawie samej treści pozwu sąd powinien powziąć wątpliwości, co do twierdzeń faktycznych przedsiębiorcy. W szczególności – co do wysokości zadłużenia konsumenta oraz warunków umowy z nim zawartej, a także, co do abuzywności jej postanowień względem konsumenta, a w konsekwencji stwierdzić brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i umorzyć postępowanie.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich okoliczności sprawy dowodzą, że zaskarżony nakaz zapłaty jest orzeczeniem niesprawiedliwym, a jego dalsze pozostawanie w obrocie prawnym byłoby nieakceptowalne w demokratycznym państwie prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Według Rzecznika w niniejszej sprawie konieczna jest ocena i decyzja Sądu Najwyższego, co do tego, czy naruszenie zasad pochodnych wywodzonych z zasady demokratycznego państwa prawnego uzasadnia przełamanie prawomocności zaskarżonego orzeczenia w celu urzeczywistnienia zasady sprawiedliwości społecznej. Zdaniem Rzecznika uzasadnione jest przyznanie pierwszeństwa zasadzie sprawiedliwości społecznej przed zasadą powagi rzeczy osądzonej, a więc uwzględnienie niniejszej skargi i uchylenie zaskarżonego nakazu zapłaty. Będzie to właściwym i proporcjonalnym środkiem pozwalającym zapewnić zgodność decyzji jurysdykcyjnych z art. 2 Konstytucji RP.