Skarga nadzwyczajna od postanowienia w przedmiocie działu spadku i zniesienia współwłasności z dnia 2025-09-17.
Skarga nadzwyczajna od postanowienia w przedmiocie działu spadku i zniesienia współwłasności.
Rzecznik Praw Obywatelskich, działając na podstawie art. 388 § 1 w zw. z art. 388 § 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 95 pkt 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, wniósł o wstrzymanie skuteczności prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w O. z dnia 16 września 2020 r. (sygn. akt I Ns 250/20) w sprawie o dział spadku i zniesienie współwłasności po J. A. O. do czasu zakończenia postępowania wywołanego wniesieniem przez Rzecznika Praw Obywatelskich skargi nadzwyczajnej od tego postanowienia.
Przedmiotowe postanowienie ma kluczowe znaczenie dla określenia sytuacji majątkowej jego uczestników, tj. żony oraz trójki dzieci zmarłego J. A. O. Prawomocnie ustaliło ono skład majątku spadkowego, a także rozstrzygnęło, któremu spadkobiercy przypadła na własność nieruchomość stanowiąca jedyny składnik majątku spadkowego.
Kwestionowanym postanowieniem Sąd Rejonowy w O. przyznał na wyłączną własność nieruchomość stanowiącą wyłączny składnik spadku po J. A. O. na rzecz uczestniczki postępowania M. J. T. z jednoczesnym orzeczeniem obowiązku dokonania przez nią spłaty na rzecz wnioskodawczyni E. P. Sąd nie przewidział jednak obowiązku uiszczenia takich spłat na rzecz pozostałych uczestników sprawy, tj. B. O. i K. M. O. Sąd nie uwzględnił zgodnego wniosku uczestników postępowania działowego, w którym domagali się oni jedynie przyznania udziału E. P. na rzecz uczestniczki M. J. T. za odpowiednią spłatą. Pozostałe udziały miały pozostać przy dotychczasowych współwłaścicielach. Tylko na taki podział nieruchomości uczestnicy postępowania wyrazili zgodę.
Wbrew temu B. O. oraz K. M. O. nie otrzymali wskutek działu spadku żadnych praw należących do spadku ani też żadnego ekwiwalentu za pozbawienie ich udziału w prawie własności nieruchomości, która stanowiła jedyny składnik majątku spadkowego.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich doszło więc do rażącego naruszenia prawa zarówno procesowego, jak i materialnego, a przede wszystkim do naruszenia konstytucyjnego prawa do dziedziczenia i równej ochrony praw majątkowych. Ze względu na oczywisty i fundamentalny charakter naruszeń prawa, do których doszło w postępowaniu zakończonym wydaniem zaskarżonego postanowienia, Sąd Najwyższy powinien je uchylić i przekazać sprawę o dział spadku i zniesienie współwłasności do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w O.
W ocenie Rzecznika ochrona praw oraz wolności człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP w zaistniałej sytuacji wymaga sięgnięcia po najdalej idący nadzwyczajny środek zaskarżenia, jakim jest skarga nadzwyczajna. Na skutek oczywistych i rażących uchybień sądu doszło do wydania wadliwego postanowienia, którego funkcjonowanie w obrocie prawnym godzi nie tylko w powagę wymiaru sprawiedliwości, ale również w konstytucyjne zasady zaufania do państwa i bezpieczeństwa prawnego, ochrony własności oraz prawa dziedziczenia. Wniesienie skargi nadzwyczajnej jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.