Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie przepisów naruszających zasadę niedziałania prawa wstecz, dotyczących rozliczania przychodów emerytów i rencistów w 1999 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi o stwierdzenie niezgodności art. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ustawy z dnia 8.07.1999 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim uniemożliwia z mocą wsteczną przyjęcie rzeczywistego przychodu osiągniętego przez emerytów i rencistów z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w kwocie niższej od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych - z art. 2 Konstytucji RP.

Przepisy te weszły w życie w dniu 26.08.1999 r. z mocą wsteczną od dnia 1.01.1999 r., co zmieniło w sposób istotny sytuacje prawną emerytów i rencistów uzyskujących w 1999 r. przychody z pozarolniczej działalności. Zmiana przepisów musi być dokonana z odpowiednim wyprzedzeniem. Rzecznik podkreślił, że nie można negować korzystnego charakteru wprowadzonej regulacji dla części emerytów i rencistów prowadzących działalność gospodarczą. Ich oświadczenie, że osiągają przychody na poziomie minimalnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne powoduje, że mogą osiągać dowolnie wysokie przychody, nie mające wpływu na zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie wysokości emerytury lub renty. W niektórych przypadkach jednak zastosowanie art. 104 ust. 1a wprowadzonego przez art. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ustawy z dnia 8.07.1999 r. wywołało ujemne skutki w zakresie zawieszenia lub ograniczenia wysokości świadczeń. Chodzi o sytuacje, gdy świadczeniobiorcy uzyskują dodatkowe przychody z kilku tytułów działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.