Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie dochodzenia przez biegłego na drodze sądowej wynagrodzenia za opinię wydaną na zlecenie prokuratora w postępowaniu przygotowawczym.

W ocenie Rzecznika problemem w omawianej kwestii nie jest brak odpowiednich przepisów, lecz interpretowanie obowiązujących uregulowań. W kwestii wynagradzania biegłego za wydaną opinię zarówno w postępowaniu cywilnym jak i karnym obowiązują przepisy dekretu z dnia 26.10.1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18.12.1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzania dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym. Przepis art. 394 § 1 pkt 9 Kodeksu postępowania cywilnego wyraźnie przewiduje prawo biegłego do złożenia zażalenia na postanowienie sądu w przedmiocie wynagrodzenia za wydaną opinię. W postępowaniu karnym na etapie sądowym, pomimo braku wyraźnego uregulowania tej kwestii w przepisach, za możliwością złożenia zażalenia przez biegłego na postanowienie w przedmiocie wynagrodzenia za opinię opowiedział się Sąd Najwyższy (uchwała 7 sędziów z dnia 15.05.1975 r. VI KZP 9/75) wywodząc taką możliwość z art. 409 i 588 Kpk z 1969 r. (obecnie odpowiednio art. 459 i 626 § 3 Kpk). W postępowaniu przygotowawczym prawo biegłego do złożenia zażalenia na postanowienie prokuratora w przedmiocie wynagrodzenia za sporządzoną opinię przysługuje na postawie art. 302 § 1 Kpk. Zażalenie rozpoznaje prokurator nadrzędny. Możliwość dochodzenia przez biegłego powołanego przez prokuratora swych roszczeń na drodze sądowej została zakwestionowana przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28.11.1974 r. (sygn. III CZP 76/74). Pogląd ten został podtrzymany przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28.05.1997 r. (sygn. III CKU 24/97). Po wejściu w życie Konstytucji z 1997 r. sytuacja uległa zmianie, ze względu na jednoznaczne brzmienie art. 87 oraz art. 91 ust. 2 Konstytucji. Rzecznik prosi o poinformowanie, jaka jest obecnie praktyka w zakresie rozpatrywania powództw

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

1/ Zastępca Prokuratora Generalnego (30.12.2003 r.) ustalił, iż w latach 2000-2003 na terenie kraju miały miejsce jedynie 3 przypadki spraw sądowych dotyczących kwestionowania przez biegłych wysokości wynagrodzenia z tytułu wydanych opinii. W dwóch sprawach powództwa biegłych zostały odrzucone z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej, w jednej sprawie doszło do zawarcia ugody sądowej, a tym samym sąd przyjął dopuszczalność drogi sądowej. Zdaniem Prokuratora Generalnego obowiązujące przepisy nie dają dostatecznych podstaw do przyjęcia poglądu o dopuszczalności drogi sądowej w tej kategorii spraw. Natomiast brak zapłaty lub nieterminowa zapłata wynagrodzenia przez prokuratora lub sąd z tytułu wydanej opinii daje biegłemu podstawę do wystąpienia przeciwko Skarbowi Państwa z roszczeniami finansowymi na drogę postępowania sądowego, gdyż jest to wówczas sprawa cywilna.
Inf. 4/2003, str.28.