Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie zasad wynagradzania oraz wyborów ławników.

Od stycznia 2004 r. za czas zwolnienia od pracy ławnik zachowuje prawo do świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia, a za czas wykonywania czynności w sądzie otrzymuje rekompensatę pieniężną, której wysokość za jeden dzień pełnienia obowiązków ławnika wynosi 3% kwoty bazowej stanowiącej podstawę ustalania wynagrodzenia zasadniczego asesora sądowego. Skarżący podnoszą, że ławnicy, którzy uzyskują wynagrodzenie wyższe niż stawka bazowa asesora sądowego otrzymują w miejsce pobieranego w zakładzie pracy wynagrodzenia rekompensatę w wysokości niższej aniżeli utracone wynagrodzenie. Osoby będące ławnikami w latach 2000-2003 w związku z toczącymi się obecnie postępowaniami rozpoczętymi w 2003 r., za czynności wykonywane w sądzie otrzymują rekompensaty według poprzednio obowiązujących zasad, mimo że uległy one zmianie w związku z wejściem w życie od dnia 1.01.2004 r. nowelizacji ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ponadto autorzy skarg do Rzecznika przedstawili krytyczne uwagi związane z wyborem ławników do sądów okręgowych i rejonowych na kadencję 2003-2007. Dotyczyły one m.in. prac zespołów powołanych przez rady gminy, które miały przedstawiać radzie gminy opinie o kandydatach zgłoszonych na ławników. Rzecznik wyraził zaniepokojenie falą rekomendacji partyjnych kandydatów na ławników i zwrócił się o rozważenie wniesienia projektu nowelizacji art. 162 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych w kierunku uniemożliwiającym rekomendowanie przez partie polityczne oraz stowarzyszenia prowadzące działalność polityczną kandydatów na ławników. Zmiana przepisu powinna być dokonana przed kolejnymi wyborami ławników.

Inf. 1-3/2004, str. 48

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

1. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (1.04.2004 r.) poinformował, że celem zmian zasad rekompensowania pieniężnego za czas wykonywania czynności w sądzie ławnikom pozostającym w stosunku pracy było usunięcie zróżnicowania ławników ze względu na wysokość należności za czas wykonywania czynności w sądzie, uproszczenie procedury wypłat kwot z tego tytułu i ujednolicenie zasad w tym zakresie. Zmiany te pozwoliły na podniesienie wysokości rekompensaty dla wszystkich ławników wybranych na kadencję rozpoczynającą się od dnia 1.01.2004 r., za jeden dzień pełnienia obowiązków ławnika z 2,5% do 3% kwoty bazowej stanowiącej podstawę ustalenia wynagrodzenia asesorów sądowych (zwiększenie o około 10 zł za jeden dzień). Nie można zgodzić się ze stanowiskiem, że z przepisów ustawy z dnia 28.11.2003 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o prokuraturze, ustawy - Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz niektórych innych ustaw nie wynika, że wprowadzone tą ustawą zmiany zasad wypłaty rekompensaty dotyczą wyłącznie ławników obecnej kadencji. Zgodnie z art. 15 nowelizacji, przepis art. 172 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych stosuje się do ławników w sądach powszechnych oraz ławników w sądach wojskowych, których kadencja rozpoczyna się od dnia 1.01.2004 r. Należy liczyć się z tym, że ławnicy, którzy w wyniku nowelizacji otrzymują za czas wykonywania czynności w sądzie kwotę niższą od ich dziennych dochodów, będą rezygnować z pełnionej funkcji. W Ministerstwie Sprawiedliwości trwają prace nad nowelizacją ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie jednoznacznego wyłączenia partii politycznych spośród podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów na ławników.