Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie sposobu wypłaty rent socjalnych dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Skargi otrzymywane przez Rzecznika od rodziców sprawujących faktyczną opiekę nad pełnoletnim niepełnosprawnym dzieckiem dotyczą praktyki wypłat osobom niepełnosprawnym świadczeń rentowych, głównie rent socjalnych. Praktyka ta sprowadza się do wymuszania przez pracowników ZUS na rodzicach działań w kierunku ubezwłasnowolnienia ich pełnoletnich dzieci. Treść § 47 pkt 1-4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, nie daje podstaw do interpretowania go w kierunku konieczności zainicjowania postępowania o ubezwłasnowolnienie osoby niepełnosprawnej z tego tylko powodu, że nie umie się podpisać lub kontakt z nią jest ograniczony. Przepis ten nie może stanowić podstawy do jakiegokolwiek działania pracowników socjalnych w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie, gdyż ma on zastosowanie wyłącznie do postępowania o ustanowienie opiekuna lub kuratora, i to wyłącznie wówczas, gdy wynika to z akt sprawy. Tryb postępowania o ubezwłasnowolnienie, w tym eliminowanie możliwości jego nieuzasadnionego wszczęcia z uwagi na ochronę praw niepełnosprawnych, określają przepisy Kpc. Z wymienionych przyczyn pracownicy socjalni nie należą do kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie. Właściwą drogą postępowania służb pomocowych dla zainicjowania postępowania o ubezwłasnowolnienie może być jedynie działanie za pośrednictwem prokuratora. Postępowanie o ustanowienie opiekuna lub kuratora dla ubezwłasnowolnionego inicjowane jest z urzędu w związku z obowiązkiem przesłania orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu wydanego przez sąd okręgowy do sądu opiekuńczego. Stosowanie § 47 pkt 1-4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w interpretacji przyjętej przez organy ZUS stanowi naruszenie podstawowych praw osób niepełnosprawnych, a także niedopuszczalną ingerenc