Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie postanowień rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

W § 14 ust. 2 pkt 4 lit. c rozporządzenia z dnia 27.04.2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług znajduje się dyspozycja, iż "w przypadku, gdy wystawiono faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne potwierdzające czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego, faktury te i dokumenty celne nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego. Wprowadzając do ustawy - Ordynacja podatkowa zaskarżony następnie przez Rzecznika przepis art. 24b Ministerstwo Finansów argumentowało, iż przepisy Kodeksu cywilnego nie mogą mieć zastosowania do postępowania podatkowego jako odrębnego, autonomicznego postępowania. Podkreślano bezzasadność przyjmowania cywilistycznego rozumienia klauzuli obejścia prawa przy ocenie rozwiązań przyjętych na gruncie prawa podatkowego. W sytuacji gdy Ordynacja podatkowa zawiera postanowienia art. 24a § 1 i § 2 oraz art. 24b § 2, powoływanie przepisów Kodeksu cywilnego ocenić należy jako oczywistą sprzeczność, która nie powinna mieć miejsca, szczególnie po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11.05.2004 r. orzekającym o niezgodności z Konstytucją art. 24b § 1 Ordynacji podatkowej. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o podjęcie działań w celu zmiany krytykowanego stanu prawnego.

Inf. 7-9/2004, str. 47

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

1. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów (3.12.2004 r.) poinformował, iż orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11.05.2004 r. (sygn. K 4/03) o niezgodności art. 24b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa z art. 2 w związku z art. 217 Konstytucji RP, nie stanowi przesłanki do zmiany regulacji zawartej w § 14 ust. 2 pkt 4 lit. c rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Regulacja zawarta w wymienionym przepisie rozporządzenia nie odwołuje się do badanej przez Trybunał Konstytucyjny koncepcji "obejścia prawa podatkowego", lecz precyzyjnie wskazuje przypadek braku możliwości odliczania podatku, w sytuacji gdy faktura dokumentuje czynności nieważne w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Dla zastosowania przewidzianej w tym przepisie sankcji niezbędne jest ustalenie, czy w odniesieniu do faktur będących przedmiotem oceny organów podatkowych zaistniały przesłanki określone w art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego, tj. czy faktury te potwierdzały czynności prawne sprzeczne z ustawą albo mające na celu obejście przepisów ustawy, czynności prawne sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a także czynności pozorne. Dokonywanie oceny występowania przesłanek określonych w art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego nie może odbywać się w sposób dowolny, lecz wynikać musi z okoliczności sprawy znajdujących oparcie w zebranym materiale dowodowym.
Inf. 10-12/2004, str. 96