Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie kryteriów przyznawania świadczeń na rzecz dzieci z rodzin zastępczych.

Zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, "rodziny zastępcze dzielą się na spokrewnione z dzieckiem, niespokrewnione z dzieckiem, zawodowe niespokrewnione z dzieckiem wielodzietne, specjalistyczne, o charakterze pogotowia rodzinnego". Przepis ten nie zawiera żadnych szczegółowych wskazań w kwestii zasad ustalania pokrewieństwa. Powoduje to absolutną dowolność w tym zakresie. Od powyższych ustaleń uzależnione jest uzyskanie przez rodziny niespokrewnione dodatku przewidzianego w art. 78 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej. Brak jakiegokolwiek kryterium prowadzić musi do podejmowania decyzji uznaniowych, które prowadzić mogą do podobnej oceny odmiennych sytuacji faktycznych i różnej oceny sytuacji podobnych, a tym samym do nieuzasadnionej dyskryminacji części adresatów normy. Rzecznik zwraca się o pilne podjęcie działań w celu zainicjowania zmian umożliwiających przywrócenie zgodności przepisów ustawy o pomocy społecznej z art. 32 Konstytucji RP.

Inf. 10-12/2004, str. 26

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

1. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Polityki Społecznej (19.11.2004 r.) poinformował, że kryterium pokrewieństwa zastosowane przy podziale rodzin zastępczych w art. 74 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej zastąpiło budzący wiele wątpliwości podział rodzin zastępczych na rodziny, które na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mogły być zobowiązane do dostarczenia środków utrzymania, rodziny, które nie mogły być do tego zobowiązane oraz rodziny pełniące zadania pogotowia rodzinnego. Dodatek w wysokości 10% podstawy, o którym mowa w art. 78 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej, posiada charakter zachęty dla osób, które wykazują chęć opieki nad dzieckiem, z którym nie są powiązane żadnymi więzami biologicznymi. W Ministerstwie Polityki Społecznej rozważana jest obecnie kwestia wprowadzenia do ustawy o pomocy społecznej definicji rodzin spokrewnionych. Należałoby także zastanowić się nad przebudową systemu opieki zastępczej w ten sposób, aby rodzinami zastępczymi mogły być jedynie osoby, które nie są z dzieckiem spokrewnione i które na mocy przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie mogą być zobowiązane do dostarczenia dziecku pozbawionemu opieki rodzicielskiej środków utrzymania. W praktyce rodzinami zastępczymi zostają ustanowieni najczęściej najbliżsi krewni dziecka. Pojęcie rodziny zastępczej powinno być odnoszone do osób, które w zastępstwie rodziny i innych krewnych podejmują trud wieloletniej opieki i troski o wychowanie dziecka.
Inf. 10-12/2004, str. 27