Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie uprawnienia nauczycieli zatrudnionych na terenie wsi do otrzymania działki gruntu szkolnego.

Stosownie do art. 56 ust. 1 Karty Nauczyciela nauczyciel zatrudniony na terenie wsi ma prawo otrzymać do użytkowania działkę gruntu szkolnego. W myśl art. 56 ust. 2 tej ustawy, organ prowadzący szkołę przydziela w miarę możliwości potrzebny obszar gruntu, o ile grunty szkolne nie wystarczą na realizację uprawnienia określonego w ust. 1, jednak o powierzchni nie większej niż 0,25 ha. Ministerstwo Edukacji Narodowej wyjaśniło, że przepis ten kreuje prawo podmiotowe po stronie nauczyciela, podlegające ochronie sądowej. Jeśli chodzi o treść tego prawa, to ukształtowanie stosunku cywilnoprawnego realizującego to uprawnienie nauczyciela zostało pozostawione uznaniu organu prowadzącego szkołę. Istotne jest jedynie, by przybrał on taki kształt, który umożliwi nauczycielowi bezpłatne używanie określonej działki. W ocenie Rzecznika takie ukształtowanie uprawnienia nauczycieli budzi poważne wątpliwości co do zgodności z konstytucyjną zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa w powiązaniu z nakazem ochrony praw majątkowych. Brak dostatecznej jasności art. 56 Karty Nauczyciela wydaje się być bezsporny, skoro nawet nie można zidentyfikować, jakiego typu prawo przyznaje się jednostce (rzeczowe czy obligacyjne). Nauczyciel nie ma w zasadzie możliwości zrealizowania swego uprawnienia na drodze sądowej, bowiem w ewentualnym powództwie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli nie sposób określić treści tego oświadczenia. Rzecznik zwraca się o rozważenie potrzeby zainicjowania prac legislacyjnych dostosowujących przedmiotowe prawo nauczyciela do standardów konstytucyjnych.