Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



1. W sprawie świadczeń rodzinnych z dnia 2005-11-02.

Adresat:
PREZES RADY MINISTRÓW
Sygnatura:
RPO/514903/05/XI/1108 RZ
Data sprawy:
2005-11-02
Rodzaj sprawy:
wniosek o podjęcie inicjatywy prawodawczej (WGI)
Nazwa zepołu:
!!!(do 06.01.2011) (DO 31.08.2007) PRAWA RODZINNEGO I OCHRONY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

1. W sprawie świadczeń rodzinnych.

Wprowadzenie ustawy o świadczeniach rodzinnych miało uporządkować system wsparcia dla rodzin z dziećmi, które żyją poniżej ustalanego minimum określonego jako próg wsparcia dochodowego rodziny. Założenia ustawy zostały w znacznej mierze zaprzepaszczone przez wprowadzenie dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka. W sądach pojawiły się masowo pozwy o rozwód i separację. Trybunał Konstytucyjny uznał niektóre przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych za niezgodne z Konstytucją. Tracą one moc z dniem 31.12.2005 r. Niekonstytucyjne zapisy miały być zmienione przez regulacje wprowadzone ustawą o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, a także tzw. poprawką senacką do tej ustawy. W zakresie objętym zmianami obie ustawy powielają rozwiązania uznane za niekonstytucyjne. Zmiany wymagają art. 3 pkt 17 i art. 12 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a także art. 2 pkt 5, art. 29 oraz art. 18 ust. 2 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej. Nierozwiązane trudności we właściwym zdefiniowaniu samotnego wychowywania dziecka uniemożliwiają racjonalne i sprawiedliwe stosowanie tego kryterium. Jego przeciwieństwem jest kryterium dochodowe, dobrze odzwierciedlające sytuację materialną rodziny. Godne poparcia jest też rozwiązanie polegające na zwiększaniu wsparcia dzieci w rodzinach najuboższych, które nie uzyskują nawet części kwoty dochodu określonego w ustawach jako próg wsparcia rodziny. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o informację na temat podjęcia prac nad zmianą omawianych ustaw, ich zakresie, oraz planowanym terminie zakończenia.

Inf. 10-12/2005, str.

1. W sprawie świadczeń rodzinnych.

Wprowadzenie ustawy o świadczeniach rodzinnych miało uporządkować system wsparcia dla rodzin z dziećmi, które żyją poniżej ustalanego minimum określonego jako próg wsparcia dochodowego rodziny. Założenia ustawy zostały w znacznej mierze zaprzepaszczone przez wprowadzenie dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka. W sądach pojawiły się masowo pozwy o rozwód i separację. Trybunał Konstytucyjny uznał niektóre przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych za niezgodne z Konstytucją. Tracą one moc z dniem 31.12.2005 r. Niekonstytucyjne zapisy miały być zmienione przez regulacje wprowadzone ustawą o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, a także tzw. poprawką senacką do tej ustawy. W zakresie objętym zmianami obie ustawy powielają rozwiązania uznane za niekonstytucyjne. Zmiany wymagają art. 3 pkt 17 i art. 12 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a także art. 2 pkt 5, art. 29 oraz art. 18 ust. 2 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej. Nierozwiązane trudności we właściwym zdefiniowaniu samotnego wychowywania dziecka uniemożliwiają racjonalne i sprawiedliwe stosowanie tego kryterium. Jego przeciwieństwem jest kryterium dochodowe, dobrze odzwierciedlające sytuację materialną rodziny. Godne poparcia jest też rozwiązanie polegające na zwiększaniu wsparcia dzieci w rodzinach najuboższych, które nie uzyskują nawet części kwoty dochodu określonego w ustawach jako próg wsparcia rodziny. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o informację na temat podjęcia prac nad zmianą omawianych ustaw, ich zakresie, oraz planowanym terminie zakończenia.

Inf. 10-12/2005, str.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2006-01-05
Opis odpowiedzi:
1. Minister Pracy i Polityki Społecznej (5.12.2005 r.) poinformował z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, że koncepcja dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka była wadliwa, zwłaszcza wprowadzenie relatywnie wysokich kwot dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i jednocześnie brak odpowiednich dodatków dla rodzin wielodzietnych. W przygotowanym aktualnie projekcie nowelizacji ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej zawarta została propozycja rozszerzenia prawa do zaliczki alimentacyjnej o dzieci wychowywane w tzw. rodzinach zrekonstruowanych (projekt jest w toku konsultacji międzyresortowych). Rozszerzenie tego prawa na dzieci wychowywane w rodzinach tworzonych przez oboje rodziców budzi wątpliwości w świetle doświadczeń wynikających z funkcjonowania zlikwidowanego funduszu alimentacyjnego, gdzie liczba takich rodzin korzystających z funduszu gwałtownie wzrastała. Pomoc materialna dla rodziny sprawującej funkcje rodziny zastępczej została uregulowana odrębnie (ustawa o pomocy społecznej) i systemowo wyłączono z niej świadczenia socjalne uzależnione od kryterium dochodowego. W projekcie nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych zawarto propozycję nowej definicji osoby samotnie wychowującej dziecko, jak również propozycję zmiany uprawnienia do dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka w sytuacji, gdy ojciec dziecka jest nieznany (projekt został skierowany do Sejmu RP). Ponadto wprowadzono definicję "nieznanego ojca dziecka".
Inf. 10-12/2005, str.
2. Marszałek Sejmu RP (14.12.2005 r.) przekazał Rzecznikowi pismo Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5.12.2005 r. adresowane do Marszałka Sejmu RP (treść pisma analogiczna do odpowiedzi Ministra Pracy i Polityki Społecznej na wystąpienie Rzecznika).
Inf. 10-12/2005, str.
1. Minister Pracy i Polityki Społecznej (5.12.2005 r.) poinformował z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, że koncepcja dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka była wadliwa, zwłaszcza wprowadzenie relatywnie wysokich kwot dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i jednocześnie brak odpowiednich dodatków dla rodzin wielodzietnych. W przygotowanym aktualnie projekcie nowelizacji ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej zawarta została propozycja rozszerzenia prawa do zaliczki alimentacyjnej o dzieci wychowywane w tzw. rodzinach zrekonstruowanych (projekt jest w toku konsultacji międzyresortowych). Rozszerzenie tego prawa na dzieci wychowywane w rodzinach tworzonych przez oboje rodziców budzi wątpliwości w świetle doświadczeń wynikających z funkcjonowania zlikwidowanego funduszu alimentacyjnego, gdzie liczba takich rodzin korzystających z funduszu gwałtownie wzrastała. Pomoc materialna dla rodziny sprawującej funkcje rodziny zastępczej została uregulowana odrębnie (ustawa o pomocy społecznej) i systemowo wyłączono z niej świadczenia socjalne uzależnione od kryterium dochodowego. W projekcie nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych zawarto propozycję nowej definicji osoby samotnie wychowującej dziecko, jak również propozycję zmiany uprawnienia do dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka w sytuacji, gdy ojciec dziecka jest nieznany (projekt został skierowany do Sejmu RP). Ponadto wprowadzono definicję "nieznanego ojca dziecka".
Inf. 10-12/2005, str.
2. Marszałek Sejmu RP (14.12.2005 r.) przekazał Rzecznikowi pismo Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5.12.2005 r. adresowane do Marszałka Sejmu RP (treść pisma analogiczna do odpowiedzi Ministra Pracy i Polityki Społecznej na wystąpienie Rzecznika).
Inf. 10-12/2005, str.