Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie potrzeby zmiany obowiązujących przepisów uniemożliwiających weryfikację na wniosek obywateli ich kategorii przydatności do służby wojskowej.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi na udzielane przez wojskowych komendantów uzupełnień odmowy na wnioski obywateli o skierowanie ich do wojskowej komisji lekarskich w celu ponownego określenia ich zdolności do służby wojskowej. Skarżący zarzucają, że są pozbawieni prawa do ponownego określenia kategorii przydatności do służby wojskowej. Przepis art. 29 ust. 5 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP stanowi bowiem, że skierowanie do wojskowej komisji lekarskiej na wniosek poborowych w okresie, kiedy nie urzęduje powiatowa komisja lekarska oraz żołnierzy rezerwy może nastąpić wyłącznie w przypadku istnienia uzupełniających potrzeb Sił Zbrojnych. Treść tego artykułu skutkuje brakiem możliwości skierowania do tych komisji w/w obywateli oraz uznanych za niezdolnych do służby wojskowej, nawet w przypadku ustania powodów wydania takiego orzeczenia.

Omawiany problem jest istotny z uwagi na coraz częściej występujące ograniczenia w dostępie tej grupy osób do wykonywania niektórych zawodów, gdzie mimo braku barier prawnych wymagane jest od kandydatów np. do pracy w służbach mundurowych, ochrony osób i mienia czy w marynarce handlowej, by posiadali "pozytywną" kategorię przydatności do tej służby. Uzasadniony wydaje się zarzut, że powołany przepis narusza postanowienia art. 65 ust. 1 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Rzecznik prosi o spowodowanie wprowadzenia do ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP regulacji rozwiązującej ten problem.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Obrony Narodowej (10.11.2006 r.) poinformował, że w jego ocenie art. 29 ust. 5 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP nie narusza postanowień Konstytucji RP. Wskazany przez Rzecznika problem dotyczy niemal wyłącznie osób z kategorią zdrowia D lub E, a zatem osób wobec których w istocie nie występują potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych. Kategoria D oznacza niezdolność do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju, co w przypadku poborowych skutkuje ich przeniesieniem do rezerwy i zwolnieniem z obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej. Kategoria E oznacza natomiast trwałą i całkowitą niezdolność do czynnej służby wojskowej, co skutkuje skreśleniem osób z tą kategorią z ewidencji wojskowej i ich wyłączeniem z zakresu podmiotowego obowiązku służby wojskowej.
Odmowa skierowania tych osób do wojskowej komisji lekarskiej nie powinna ograniczać ich praw w wykonywaniu zawodu lub wyboru miejsca pracy. Nie ma żadnych formalnych przeciwwskazań, aby osoby z kategorią zdrowia D, E lub inną, a także osoby nie posiadające kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej (np. kobiety nie podlegające obowiązkowi stawienia się do poboru) mogły służyć w innych służbach mundurowych, czy pracować przy ochronie osób i mienia, jeżeli badania zdrowotne wymagane do zatrudnienia w tych zawodach przejdą pozytywnie. Zadania w tym obszarze na rzecz pracodawców wykonują jednostki organizacyjne medycyny pracy oraz inne uprawnione podmioty służby zdrowia. Dla potrzeb służb mundurowych właściwe są specjalistyczne komisje lekarskiej podległe MSWiA.