Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Sądu Najwyższego w sprawie zasiedzenia nieruchomości przez Państwo.

Rzecznik wniósł o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie istniejących w orzecznictwie sądowym rozbieżności co do wykładni art. 172 Kodeksu cywilnego, a zawierającej odpowiedź na pytanie: czy Państwo władając nieruchomością nabytą w ramach sprawowania władztwa publicznego, wykonuje jednocześnie władztwo właścicielskie, które ze względu na swój charakter może być posiadaniem samoistnym w rozumieniu art. 336 Kodeksu cywilnego, prowadzącym do zasiedzenia nieruchomości ?

W uzasadnieniu uchwały z dnia 18.11.1992 r. (sygn. akt III CZP 133/92) Sąd Najwyższy zastrzegł, że co do zasady podziela stanowisko, zgodnie z którym zasiedzenie zaczyna biec od dnia objęcia nieruchomości w samoistne posiadanie przez osobę nie będącą właścicielem, bez względu na sposób, w jaki nastąpiło uzyskanie posiadania. Zakwestionował jednak możliwość jego zastosowania w sytuacji, gdy Państwo nabyło nieruchomość w wyniku bezprawnej decyzji administracyjnej, gdyż zasiedzenie takiej nieruchomości przez Państwo byłoby nadużyciem prawa. Pogląd wyłączający możliwość zasiedzenia przez Państwo nieruchomości objętej we władanie w wyniku czynności wynikających z władztwa publicznego, dominujący w latach 90-tych XX wieku, został zakwestionowany w szeregu orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy w ostatnich latach. Przykładowo w dwóch postanowieniach z dnia 9.05.2003 r. (sygn. V CK 24/03) Sąd Najwyższy orzekł, że kwalifikowanie władania nieruchomością tak jak włada nią właściciel, jako posiadania samoistnego, nie doznaje żadnych ograniczeń. Ograniczeń takich nie uzasadniają także okoliczności towarzyszące uzyskaniu władania odpowiadającego wykonywaniu własności państwowej, w szczególności okoliczność polegająca na uzyskaniu wspomnianego władania w drodze aktu o charakterze władczym. Istnieją poważne argumenty wspierające każdą z wyżej zarysowanych linii orzeczniczych Sądu Najwyższego.