Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezydenta RP, do wiadomości Marszałka Sejmu RP w sprawie kandydowania w wyborach do parlamentu osób prawomocnie skazanych za popełnienie przestępstwa.

Wprowadzone dnia 1.05.2004 r. zmiany w ordynacjach wyborczych do gmin, powiatów oraz sejmików wojewódzkich oraz ordynacja do Parlamentu Europejskiego uniemożliwiają ubieganie się o mandat osobom prawomocnie skazanym za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego. Z uwagi na konieczność zmiany Konstytucji, nie uległa zmianie ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu RP. Zdaniem Rzecznika nowelizacja Konstytucji w tym zakresie byłaby wskazana nie tylko z uwagi na obowiązek dbania o autorytet polskiego parlamentu, ale również ze względu na spójność przepisów w tym zakresie. Podobne rozwiązania istnieją w prawie wyborczym wielu państw europejskich.

Rzecznik postuluje wprowadzenie do Konstytucji RP zakazu kandydowania oraz sprawowania mandatu parlamentarzysty osobom prawomocnie skazanym za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na potępienie. Spełnienie tej przesłanki powinno podlegać ocenie przez sędziów Państwowej Komisji Wyborczej, od której decyzji przysługiwałoby odwołanie do Sądu Najwyższego. Mając jednak na uwadze trudności związane z nowelizacją Konstytucji, Rzecznik zwrócił się o rozważenie możliwości nowelizacji prawa wyborczego obejmującej zarówno wybory do parlamentu, organów samorządu terytorialnego, jak i Parlamentu Europejskiego, która bez zmian konstytucyjnych mogłaby uniemożliwić sprawowanie mandatu przez osoby tego niegodne. Osoby ubiegające się o mandat miałyby obowiązek podać do publicznej wiadomości wszystkie prawomocne orzeczenia sądów karnych, które podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego. Regulacja ta stanowiłaby realizację art. 61 Konstytucji RP (prawo obywateli do informacji o działalności osób pełniących funkcje publiczne).