Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zasad udostępniania akt sprawy w trakcie postępowania przygotowawczego (sygn. akt K 42/07).

Rzecznik wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 156 § 5 Kodeksu postępowania karnego z zasadą przyzwoitej legislacji wynikającą z art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Do Rzecznika nadchodzą skargi od osób podejrzanych i ich obrońców dotyczące zasad udostępniania im w trakcie postępowania przygotowawczego akt sprawy. Kwestia ta nabiera szczególnego znaczenia w sprawach karnych, w toku których chodzi o stosowanie i przedłużanie aresztu tymczasowego. Skarżący wskazują, że w tym przypadku brak dostępu do akt bądź przynajmniej części materiału zgromadzonego w toku postępowania przygotowawczego, uniemożliwia im skuteczną obronę. W świetle art. 156 § 5 k.p.k. realizacja dostępu do akt podejrzanego (jego obrońcy) jest możliwa wyłącznie za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Ustawodawca nie określił jednak przesłanek, którymi powinien kierować się organ podejmujący decyzję w sprawie zgody na udostępnienie akt. Prawo do obrony nie ma charakteru absolutnego, jednakże jego ograniczenia powinny pozostawać w zgodzie z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Unormowanie ustawowe musi samodzielnie określać wszystkie podstawowe elementy ograniczenia danego prawa. Obecna treść art. 156 § 5 k.p.k. umożliwia dowolną interpretację przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze okoliczności decydujących o wyrażeniu zgody na udostępnienie podejrzanemu i jego obrońcy akt bądź określonych materiałów tego postępowania. Jest to niezgodne z zasadą przyzwoitej legislacji.