Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niezgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (sygn. akt K 64/07).

W dniu 31.07.2007 r. weszła w życie obszerna nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, wprowadzająca szereg rygorystycznych uregulowań dotyczących obowiązków spółdzielni mieszkaniowej oraz struktury jej organów. Uregulowania te głęboko ingerują w swobodę spółdzielni mieszkaniowych do samodzielnego kreowania swojej struktury organizacyjnej oraz wewnętrznych stosunków z członkami spółdzielni. Jeszcze przed podpisaniem nowelizacji do Rzecznika zaczęły lawinowo napływać skargi od obywateli. Wiele z zarzutów znajduje uzasadnienie. Art. 8 (1) ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nakłada na spółdzielnie mieszkaniowe obowiązek udostępnienia na stronie internetowej określonych dokumentów. Jest to niezgodne z konstytucyjną zasadą równości, ponieważ inne spółdzielnie nie mają takiego obowiązku. Przepis ten narusza także prawo do prywatności, nakazując spółdzielniom udostępnianie dokumentów zawierających dane osobowe członków spółdzielni. Art. 8 (2) ust. 2, 3 i 4 wprowadziły zakaz uczestniczenia w radzie nadzorczej członkom spółdzielni, którzy są jej pracownikami, zakaz bycia członkiem rady nadzorczej dłużej niż 2 kolejne kadencje oraz zasadę, że kadencja rady nadzorczej trwa 3 lata. Przepisy te są niezgodne z zasadą równości, ponieważ ingerują w strukturę organizacyjną wyłącznie spółdzielni mieszkaniowych, ponadto naruszają wolność zrzeszania się. Art. 8 (3) wprowadził zasadę, że najwyższym organem spółdzielni mieszkaniowej jest wyłącznie walne zgromadzenie członków. Likwidacja dotychczasowych organów - zebrania przedstawicieli i zebrania grup członkowskich narusza zasadę równości i wolność zrzeszania się. Rzecznik zakwestionował także 19-dniową vacatio legis, zbyt krótką jak na stopień skomplikowania zmian.

Pismem procesowym z dnia 23.10.2008 r. Rzecznik cofnął wniosek i wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Wniosek Rzecznika został połączony z wnioskiem grupy posłów na Sejm RP do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą akt K 64/08. Prokurator Generalny w swym stanowisku z dnia 11 kwietnia 2008 r. jedynie częściowo podzielił zarzuty wniosku Rzecznika. Zgodnie ze stanowiskiem Prokuratora Generalnego art. 82 ust. 2, 3 i 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz art. 12 ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych są zgodne z Konstytucją. Argumentacja przedstawiana w stanowisku Prokuratora Generalnego odnośnie zgodności z Konstytucją przepisów art. 82 ust. 2, 3 i 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz art. 12 ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych skłoniła Rzecznika do zmiany stanowiska zaprezentowanego w tym zakresie we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Odnosząc się do kwestii zgodności z Konstytucją art. 81 ust. 3 oraz art. 83 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, z uwagi na dużą liczbę pism od obywateli, krytykujących Rzecznika za zakwestionowanie konstytucyjności tych właśnie regulacji, które przez zainteresowanych odbierane są jako korzystne dla członków spółdzielni mieszkaniowych, Rzecznik wyjaśnił, że już po skierowaniu wniosku zasięgnął opinii Pana prof. A. Mączyńskiego, eksperta w dziedzinie prawa mieszkaniowego. W przedstawionej opinii argumenty przedstawione przez Rzecznika zostały uznane za nieprzekonujące. W związku z powyższym Rzecznik podjął decyzję o wycofaniu wniosku. Rzecznik podejmie natomiast działania, których celem będzie doprowadzenie do znowelizowania ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych przez Parlament.