Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Departamentu Strategii Budownictwa i Mieszkalnictwa w Ministerstwie Infrastruktury w sprawie trudności z określeniem przez notariuszy i strony umowy równowartości transakcji przeniesienia własności spółdzielczych praw do lokalu.

Na tle skarg wpływających do Biura Rzecznika zarysował się problem stosowania ustawy z 16.11.2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowania terroryzmu, przy przenoszeniu własności lokali na podstawie art. 12 i art. 1714 ustawy z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Problemy z interpretacją tej ustawy w zakresie przenoszenia własności spółdzielczych praw do lokali mają zarówno notariusze, jak i spółdzielnie mieszkaniowe. Ustawa nakłada na notariuszy obowiązki rejestracyjne i informacyjne, za niewykonanie których grozi odpowiedzialność karna.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, notariusz, przyjmując dyspozycję lub zlecenie klienta do przeprowadzenia transakcji, której równowartość przekracza 15.000 euro, ma obowiązek zrejestrować taką transakcję. Obowiązujące przepisy nie wskazują sposobu określenia wartości prawa przed i po transakcji polegającej na nabyciu spółdzielczego prawa do lokalu (lokatorskiego, jak i własnościowego), a tym samym zasad wyliczenia ewentualnego przysporzenia, które mogłoby uzasadniać obowiązek rejestracji transakcji. Notariusze nie mogą z treści samego aktu notarialnego wywieść informacji o równowartości przyjmowanej dyspozycji. Natomiast strony umowy (spółdzielnie mieszkaniowe, jak i osoby nabywające własność lokali) odmawiają notariuszom podania równowartości takiej transakcji. Rzecznik zwrócił się o poinformowanie o stanowisku w przedstawionej sprawie.