Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Infrastruktury w sprawie braku prawnej możliwości rozsypywania prochów zmarłych.

W korespondencji kierowanej do Rzecznika pojawił się problem dotyczący braku prawnej możliwości rozsypywania szczątków pochodzących ze spopielania zwłok w ogrodach pamięci, urządzanych na terenach cmentarzy. Sytuacji takiej bowiem nie przewiduje wielokrotnie nowelizowana ustawa z dnia 31.01.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Tymczasem, jak wynika z kierowanych do Rzecznika wniosków, możliwość takiego postępowania ze zwłokami budzi zainteresowanie społeczne. Taki sposób dokonania pochówku stanowi często ostatnią wolę zmarłego, która z oczywistych względów, nie może być przez jego bliskich zrealizowana w sposób zgodny z prawem.

Z informacji posiadanych przez Rzecznika wynika, iż w poprzedniej kadencji Sejmu do laski marszałkowskiej wpłynął projekt rządowy, który przewidywał wprowadzenie takiej instytucji do obowiązującego porządku prawnego (druk sejmowy nr 299). Jednakże w toku prac parlamentarnych projektowany zapis został wykreślony. Jako uzasadnienie wskazywano m. in. okoliczność, iż praktyka rozsypywania popiołów po kremacji zwłok nie mieści się w tradycji polskiej, nie mieści się też w tradycji żadnej z trzech wielkich religii monoteistycznych (chrześcijaństwa, islamu i judaizmu).

Osoby kierujące listy do Rzecznika wskazują, iż brak legalnej możliwości rozsypania prochów w ogrodach pamięci na cmentarzach narusza prawo do prywatności, stanowi w swej istocie dyskryminację oraz niezgodną z konstytucyjnymi regułami, dysproporcjonalną i niewspółmierną ingerencję w sferę wolności człowieka. W świetle art. 31 ust. 3 Konstytucji, jedynymi ewentualnymi ograniczeniami, które należy w niniejszej sprawie wziąć pod uwagę są ochrona środowiska, zdrowia i porządku publicznego. Trudno jednakże dostrzec tutaj kolizję z tymi wartościami konstytucyjnymi. Rzecznik zwrócił się o przedstawienie stanowiska w sprawie.