Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Infrastruktury w sprawie regulacji prawnej dotyczącej wywłaszczania nieruchomości.

W nawiązaniu do korespondencji prowadzonej z Ministrem Transportu i Budownictwa, Ministrem Sprawiedliwości oraz Ministrem Budownictwa w sprawie przepisów ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami, regulujących instytucję wywłaszczenia, Rzecznik ponownie zwrócił się o ocenę rozwiązań przyjętych w powyższej ustawie. Problem dotyczy wadliwości rozwiązań prawnych w sytuacji, gdy daną inwestycję publiczną zrealizowano przed zakończeniem postępowania wywłaszczeniowego. W takich wypadkach dokończenie procedury wywłaszczeniowej nie jest możliwe. Po zrealizowaniu inwestycji postępowanie administracyjne staje się bowiem bezprzedmiotowe, a uregulowanie stanu prawnego nieruchomości możliwe jest wówczas jedynie na drodze postępowania cywilnego. Sąd cywilny jednak w ogóle nie bierze pod uwagę przesłanek wywłaszczenia z ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami, ale jedynie rozstrzyga "prywatnoprawny" spór właściciela z inwestorem, w oparciu o unormowania kodeksu cywilnego, a w szczególności art. 231 k.c. Sąd w ogóle nie bada przydatności nieruchomości dla potrzeb dobra wspólnego. Tymczasem to właśnie cel publiczny jest jedyną przesłanką uzasadniającą wkroczenie inwestora na daną nieruchomość i pozbawienie bądź ograniczenie praw jej właściciela wbrew jego woli. Pismem z dnia 14.11.2007 r. Minister Budownictwa podzielił argumenty Rzecznika, zapewnił również, że przedstawiony problem będzie przedmiotem dalszych analiz. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się o poinformowanie o podjętych działaniach, w szczególności, kiedy można oczekiwać stosownej inicjatywy legislacyjnej Rady Ministrów umożliwiającej zmianę obowiązującego stanu prawnego.