Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niektórych przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych (sygn. akt K 26/08).

Rzecznik zakwestionował kilka postanowień ustawy o ochronie informacji niejawnych, które w jego opinii stoją w sprzeczności z zasadą poprawnej legislacji wynikającą z art. 2 Konstytucji oraz obywatelskim prawem dostępu do informacji publicznej (art. 61. ust. 1 Konstytucji). Bezpośrednią przyczyną sformułowania zarzutów jest sprawa odmowy ujawnienia przygotowywanego przez Pełnomocnika ds. Opracowania Programu Zapobiegania Nieprawidłowościom w Instytucjach Publicznych opracowania, dotyczącego CBA. Najpierw Pełnomocnik odmówiła udostępnienia Rzecznikowi powyższego dokumentu podnosząc, iż nie ma waloru dokumentu urzędowego. Następnie, że raportowi przyznano klauzulę "tajne". W końcu, że raport nie jest gotowy i będzie udostępniony po jego zakończeniu. Po pierwsze Rzecznik zakwestionował unormowanie przyjęte w art. 21 ust. 3 ustawy o ochronie informacji niejawnych, który wprowadzając zasadę odpowiedzialności za przyznanie klauzuli tajności osoby upoważnionej do podpisania dokumentu, nie wskazuje, o jaką odpowiedzialność chodzi (karną, służbową, czy dyscyplinarną). Po drugie, art. 21 ust. 4 ustawy stanowi, iż zawyżanie lub zaniżanie klauzul tajności jest niedopuszczalne. Z ustanowionym zakazem nie wiążą się jednak żadne skutki prawne w postaci obowiązku zmiany klauzuli tajności. Ponadto powyższe unormowanie pomija problematykę bezprawnego utajniania informacji. Po trzecie, art. 21 ust. 5 ustawy zawiera szereg uchybień, będących w sprzeczności z wynikającym z zasady demokratycznego państwa prawnego nakazem przestrzegania przez ustawodawcę zasad prawidłowej legislacji. Niezrozumiałe jest, dlaczego dopiero z faktem wyraźnego zawyżenia lub zaniżenia ustawa łączy skutek prawny w postaci obowiązku zgłoszenia tego faktu przez odbiorcę materiału. Ponadto brak definicji pojęcia "wyraźne zawyżenie lub zaniżenie klauzuli tajności".