Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Sejmu RP w sprawie ograniczenia prawa wykonywania zawodu sędziego.

Rzecznik przedstawił uwagi do projektu ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Wobec wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24.10.2007 r. (sygn. SK 7/06), w którym zakwestionowano brak wyposażenia stanowiska asesora sądowego w pełnię gwarancji niezależności i niezawisłości, konieczne stało się przyjęcie nowej koncepcji unormowania drogi dojścia do urzędu sędziego, czego wyrazem jest omawiany projekt. Regulacja ta może budzić wątpliwości natury konstytucyjnej, zwłaszcza w zakresie przepisów przejściowych odnoszących się do osób, które zdały egzamin sędziowski na dotychczasowych zasadach oraz osób, które obecnie kształcą się w ramach aplikacji sądowej rozpoczętej przed dniem 1.01.2008 r.

Projekt ustawy przewiduje w art. 65 ust. 3, że osoby te mogą zostać powołane na stanowisko sędziego sądu rejonowego, jeżeli po złożeniu egzaminu sędziowskiego przez okres co najmniej 3 lat zajmowały stanowisko referendarza sądowego lub przez okres co najmniej 4 lat stanowisko asystenta sędziego. Ustanowienie tych wymogów wobec osób, które zaczynały aplikację sądową według innych reguł może godzić w obowiązujące w demokratycznym państwie prawnym konstytucyjne prawo ochrony interesów w toku i ochrony praw nabytych. Projekt ustawy, wobec osób mianowanych na stanowisko asesora sądowego przed dniem 4.11.2007 r., tj. przed dniem wydania wspomnianego wyroku Trybunału, zakłada skrócenie czasu pracy na stanowisku asesora sądowego do roku oraz obniżenie wieku do 28 lat (art. 65 ust. 2). Rozwiązanie chroniące jedynie mianowanych ostatnio asesorów, a nie uwzględniające sytuacji osób, które zdały egzamin sędziowski na dotychczasowych zasadach oraz które kształcą się na aplikacji sądowej, może nosić znamiona nieuzasadnionej dyskryminacji. Rzecznik zwrócił się o rozważenie wprowadzenia niezbędnych poprawek do projektu ustawy.