Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieterminowego załatwiania spraw w sądach wieczystoksięgowych.

Do Rzecznika napływają niepokojące sygnały dotyczące terminowości i sprawności załatwiania spraw w sądach wieczystoksięgowych. Co istotne, zwiększa się liczba skarg dotyczących działalności tych sądów, w których nastąpiła już migracja ksiąg i prowadzone są one w systemie informatycznym. Mimo informatyzacji w dalszym ciągu rozpatrzenie wniosku o dokonanie wpisu do księgi wieczystej trwa wiele miesięcy, w niektórych wypadkach prawie rok. Sytuacja taka występuje nie tylko w dużych ośrodkach, ale także w małych miejscowościach, gdzie skala obrotu nieruchomościami - a co za tym idzie, zakres jego ewidencjonowania w księgach - nie są znaczne.

Skarżący wskazują także na wymierność strat majątkowych, jakie ponoszą w związku z opóźnieniami w rozpatrzeniu wniosku - jest to najczęściej kwota ubezpieczenia kredytu, którą muszą opłacać przed dokonaniem właściwego zabezpieczenia transakcji (w postaci wpisu hipoteki do księgi wieczystej). Realny uszczerbek majątkowy jest spowodowany także przez "zamrożenie" możliwości zbycia prawa do czasu dokonania wpisu. Jest to szczególnie istotny problem w przypadku tych praw, dla których powstania wpis do księgi wieczystej jest niezbędny. Owa "wymierność strat" jest ważna również ze względu na ewentualność procesów odszkodowawczych, wytaczanych na podstawie art. 15 i 16 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, a także Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, trudności natury organizacyjnej nie zwalniają państwa z odpowiedzialności za przewlekłe prowadzenie sprawy. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się o poinformowanie o przyczynach znacznych opóźnień w załatwianiu wniosków przez sądy wieczystoksięgowe oraz o przedsięwziętych i planowanych środkach zaradczych.