Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ograniczenia prawa do ustanowienia obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym w stosunku do żołnierzy oraz funkcjonariuszy ABW, AW, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (sygn. akt K 31/08).

Do Rzecznika wpływają skargi zawierające zarzuty dotyczące przepisów ograniczających prawo do obrony w postępowaniach dyscyplinarnych prowadzonych w stosunku do żołnierzy, funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego. Istota tych skarg sprowadza się do tego, iż funkcjonariusze wymienionych służb i żołnierze w toku postępowań dyscyplinarnych nie mogą korzystać z pomocy profesjonalnych obrońców. W wyroku z dnia 19 marca 2007 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji przepisy ograniczające wyłącznie do funkcjonariuszy danej służby krąg podmiotów, spośród których obwiniany funkcjonariusz Policji, Straży Granicznej oraz Służby Celnej może wybrać sobie obrońcę w postępowaniu dyscyplinarnym. W wykonaniu wyroku Trybunału uchwalono ustawę o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw oraz ustawę o zmianie ustawy o Służbie Celnej. Od daty wejścia w życie tych ustaw obrońcą w postępowaniu dyscyplinarnym może być oprócz wskazanego przez obwinionego funkcjonariusza, także adwokat albo radca prawny. Ustawodawca nie objął jednak zakresem nowej regulacji dotyczącej formalnych aspektów prawa do obrony wszystkich przepisów dotyczących postępowań dyscyplinarnych wobec funkcjonariuszy i żołnierzy. Stąd też aktualnie w obrocie prawnym pozostają zarówno przepisy, które obwinionym funkcjonariuszom gwarantują prawo wyboru obrońcy spośród funkcjonariuszy danej służy lub adwokatów i radców prawnych, jak też przepisy, które nie dają obwinionym prawa wyboru obrońcy spośród adwokatów lub radców prawnych.