Zgłoszenie udziału Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Romana O., dotyczącej zwrotu pism procesowych bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych w postępowaniu w sprawach gospodarczych (sygn. akt SK 53/08) z dnia 2008-10-23.
Zgłoszenie udziału Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Romana O., dotyczącej zwrotu pism procesowych bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych w postępowaniu w sprawach gospodarczych (sygn. akt SK 53/08).
Rzecznik przedstawił następujące stanowisko: art. 479 8a § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim przewiduje, iż sąd odrzuca sprzeciw od nakazu zapłaty zawierający braki formalne, bez uprzedniego wezwania strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika do ich usunięcia jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji.
W uzasadnieniu stanowiska Rzecznik stwierdził m.in., że intencją ustawodawcy było przede wszystkim przyspieszenie postępowania cywilnego oraz wymuszenie większej staranności w wykonywaniu czynności procesowych przez zawodowych pełnomocników. Uproszczenie i przyspieszenie postępowania może dotyczyć kwestii formalnych, natomiast w żadnym wypadku nie może odnosić się do uprawnień stron wiążących się z obroną ich praw i interesów, tym bardziej, że sprawność rozpoznania sprawy przez sąd można osiągnąć za pomocą innych mechanizmów, tj. bez wyłączania stronom drogi odwoławczej w postępowaniu sądowym. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wyrażał pogląd, iż w imię szybkości rozpoznania sprawy nie można poświęcić ochrony praw podmiotowych. Krytykowana regulacja powoduje, że wraz ze skorzystaniem z pomocy prawnej profesjonalnego pełnomocnika rośnie ryzyko niepomyślnego dla strony zakończenia postępowania sądowego (w postaci odrzucenia określonego pisma). Błąd formalny adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego obciążał będzie stronę, która poszukiwała fachowej pomocy, zaś sankcją uchybienia pełnomocnika będzie zamknięcie stronie drogi do merytorycznego rozpatrzenia sporu przez sąd. Zdaniem Rzecznika, analizowana regulacja wypacza prawo do poszukiwania profesjonalnej pomocy prawnej.
Postępowanie umorzone (postanowienie z dnia 27 maja 2009 r., sygn. akt SK 53/08).
Skarżący w niniejszej sprawie zaskarżył przepis w zakresie, w jakim ?nakazuje odrzucenie sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu gospodarczym, któremu nie można nadać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, jeżeli został wniesiony przez profesjonalnego pełnomocnika", a zatem kwestionował
tę samą normę, którą zdyskwalifikował Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 kwietnia 2009 r., sygn. SK 28/08. W konsekwencji powołanego wyroku, art. 4798a § 5 zdanie drugie k.p.c. utracił moc obowiązującą m.in. w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca zawierający braki formalne sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wniesiony przez przedsiębiorcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do ich uzupełnienia. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego zakwestionowanie regulacji, która we wcześniejszym orzeczeniu została uznana za niekonstytucyjną skutkuje koniecznością uznania zbędności orzekania