Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie pozbawienia dłużnika alimentacyjnego możliwości umorzenia zadłużenia z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej.

Do Rzecznika wpłynęła skarga w przedmiotowej sprawie. Na mocy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej utraciła moc z dniem 1.10.2008 r. (art. 17 ust. 5 utracił moc z dniem 1.12.2008 r.). Przewidywała ona, iż organ właściwy wierzyciela mógł umorzyć należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, a także wierzyciela z tytułu nienależnie pobranej zaliczki, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną tych osób. Zgodnie z art. 42 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów osoba, która nienależnie pobrała zaliczki alimentacyjne, jest nadal zobowiązana do ich zwrotu. Sprawy o nienależnie pobrane zaliczki alimentacyjne podlegają rozpatrzeniu i dochodzeniu na zasadach i w trybie określonych w dotychczasowych przepisach. Także egzekucja należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych będzie prowadzona na podstawie przepisów dotychczasowych. Brak natomiast podstaw do ubiegania się przez dłużnika alimentacyjnego o umorzenie zadłużenia. Zaliczka alimentacyjna była formą wsparcia osób niemogących wyegzekwować świadczeń alimentacyjnych tożsamą zarówno ze świadczeniem wypłacanym przez zlikwidowany z dniem 1.05.2004 r. fundusz alimentacyjny, jak i świadczeniem, które jest od 1.10.2008 r. wypłacane na podstawie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. W obu przypadkach dłużnik ma możliwość ubiegania się o umorzenie, rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności powstałego zadłużenia. Trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie przyjętych rozwiązań, które pozbawiają dłużnika możliwości umorzenia długu z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej. Rzecznik zwrócił się o przedstawienie stanowiska w sprawie.