Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie obowiązku zakupu nowych podręczników dla uczniów I klas szkół podstawowych i gimnazjów.

Do Rzecznika kierowane są listy rodziców zbulwersowanych obowiązkiem zakupu nowych podręczników dla uczniów I klas szkół podstawowych i gimnazjów, co dla wielu z nich stanowi znaczne obciążenie finansowe. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół nakłada na uczniów I klas szkół podstawowych i gimnazjalnych stosowanie od roku szkolnego 2009/2010 wyłącznie podręczników z nową podstawą programową. Poważne wątpliwości Rzecznika budzi obligatoryjność używania wyłącznie nowych podręczników, bez możliwości wykorzystania dotychczasowych z wprowadzeniem koniecznych korekt związanych z nową podstawą programową, w przypadkach, gdy jest to możliwe. Pewną pomoc dla najuboższych z pewnością przyniesie realizacja rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników. Rozporządzenie to jednak wprowadza progi dochodowe i progi wysokości pomocy, co wydaje się naturalne, ale także progi dotyczące ilości uczniów, którzy mogą otrzymać pomoc. To rozwiązanie wydaje się wielce dyskusyjne, gdyż może doprowadzić do sytuacji, w której część osób uprawnionych do pomocy ze względu na niskie dochody w rodzinie pomocy tej nie dostanie z uwagi na ustalony w rozporządzeniu maksymalny próg 10% uczniów w gminie. Rzecznik poprosił o ustosunkowanie się do poruszonych zagadnień.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej (27.10.2009 r.) poinformował, że w roku szkolnym 2009/2010 uczniowie klas I szkoły podstawowej i klas I gimnazjum objęci zostali reformą programową. Spowodowało to konieczność przygotowania nowych programów nauczania i podręczników. W 2009 r. uchwała Rady Ministrów wprowadzająca Rządowy program pomocy uczniom w 2009 r. - "Wyprawka szkolna" w porównaniu z 2008 r. została podjęta stosunkowo wcześnie, tj. 27 kwietnia 2009 r. (równolegle z rozporządzeniem), co umożliwiło dyrektorom szkół oraz organom prowadzącym szkoły dokładne zapoznanie się oraz poinformowanie wszystkich zainteresowanych o kryteriach i sposobie uzyskania dofinansowania. Program zakłada dofinansowanie 24% ogółu uczniów (w rocznikach wymienionych w programie). Jest to próg ustalony na podstawie danych o liczbie dzieci uczestniczących w programach o podobnym charakterze w poprzednich latach. W tym roku szkolnym pomoc w ramach programu "Wyprawka szkolna" otrzyma ponad 550 tys. uczniów. Do 21 września 2009 r. z programu skorzystało 51% uczniów. Podobnie jak w latach poprzednich obowiązywania programu wszyscy uczniowie spełniający kryterium dochodowe programu, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej, otrzymają pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników. W roku szkolnym 2009/2010 kwalifikowanie nowej w grupy uczniów (10% ogółu uczniów wymienionych w programie) niespełniających kryterium dochodowego odbywało się na podstawie decyzji dyrektora szkoły. Pozostawienie możliwości rozdysponowania liczby uczniów wynikającej z 10% (uczniów rozpoczynających naukę w rocznikach wymienionych w programie) na poziomie gminy było działaniem zamierzonym, które miało spowodować racjonalne wykorzystanie środków. Wolne środki zarezerwowane dla szkół, do których wpłynęło mniej wniosków mogły być przekazane innym na terenie gminy, tak aby żadne dziecko wymagające pomocy i spełniające kryteria programu nie zostało pozbawione pomocy.