Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Henryka C. dotyczącej przedawnienia roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie (sygn. akt SK 18/10).

Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi o stwierdzenie, że art. 555 kodeksu postępowania karnego - w zakresie, w jakim określa termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie - jest niezgodny: z art. 77 ust. 1 w związku z art. 41 ust. 5 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, z art. 77 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Stosownie do treści art. 555 k.p.k., roszczenia przewidziane w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego (roszczenia o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, zastosowanie środka zabezpieczającego, niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie) przedawniają się po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania i zadośćuczynienia, przy czym w wypadku tymczasowego aresztowania tak określony termin należy liczyć od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w razie zaś zatrzymania - od daty zwolnienia. W ocenie Rzecznika, normatywne ukształtowanie art. 555 k.p.k. skutkuje nieproporcjonalnym ograniczeniem prawa do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej, które to prawo gwarantowane jest przez art. 77 ust. 1 Konstytucji RP. Konstytucja w art. 41 ust. 5 przyznaje także prawo do odszkodowania tym osobom, które w sposób bezprawny zostały pozbawione wolności - w tym także osobom bezprawnie aresztowanym; należy zatem uznać, że norma art. 555 k.p.k. narusza równocześnie art. 41 ust. 5 Konstytucji RP. Termin przewidziany w art. 555 k.p.k. jest w zasadzie najkrótszym spośród istniejących w obrocie prawnym terminów przedawnienia roszczeń deliktowych.