Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie stosowania wobec adwokata przez prokuratora środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu.

Sprawa podjęta przez Rzecznika na wniosek Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka dotyczy zasadności stosowania wobec adwokata przez prokuratora środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu (art. 276 k.p.k.). W ocenie Rzecznika zasadnym wydaje się rozważenie wprowadzenia do kodeksu postępowania karnego rozwiązania, zgodnie z którym w odniesieniu do osób wykonujących zawody wskazane w art. 180 § 2 k.p.k. wyłącznie sądowi przysługiwałoby prawo do stosowania przedmiotowego środka zapobiegawczego. Szczególny charakter funkcji lekarza, adwokata, dziennikarza, notariusza, radcy prawnego, doradcy podatkowego oraz zaufanie społeczne do powierzonych im czynności i wiadomości, przesądziły o wyodrębnieniu tych zawodów w art. 180 § 2 k.p.k. regulującym kwestię zwolnienia z zachowania tajemnicy zawodowej. Stosowanie środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu może mieć negatywny wpływ na interes osób trzecich, narażonych na nagłą i nieprzewidzianą utratę możliwości skorzystania z pomocy tych podmiotów. W przypadku dziennikarza, zastosowanie tego środka zapobiegawczego może narazić na uszczerbek interes publiczny z uwagi na szczególną rolę, jaką pełni dziennikarz w społeczeństwie obywatelskim. W wypadku art. 276 k.p.k., podobnie jak w sytuacji tajemnic zawodowych z art. 180 § 2 k.p.k., dochodzi do kolizji dwóch wartości społecznych w postaci prawa do swobody wykonywania zawodu, działalności gospodarczej z prawem Państwa do realizacji zasady trafnej reakcji karnej, czy ustalenia prawdy materialnej, czemu dana osoba mogłaby się przeciwstawiać. Konflikt ten powinien być rozwiązany przez sąd, a nie prokuratora. Rzecznik zwraca się z prośbą o stanowisko w tej kwestii.