Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie braku należytej ochrony ubezpieczeniowej rolników, którzy zachorowali na choroby zawodowe prowadząc dodatkową działalność gospodarczą.

Do Rzecznika zwracali się rolnicy podlegający ubezpieczeniu społecznemu na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, którzy podjęli dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą. Ustawa zezwala w takich przypadkach, pod pewnymi warunkami, na pozostanie w ubezpieczeniu społecznym rolników. Wówczas taka osoba podlega ubezpieczeniu społecznemu tylko z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. W przypadku wystąpienia choroby zawodowej warunkiem wypłaty świadczenia jest, aby choroba zawodowa pozostawała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym. Zatem rolnik, który zapadł na chorobę zawodową w związku z wykonywaną dodatkową działalnością gospodarczą, nie jest uprawniony do świadczeń z tytułu choroby zawodowej określonych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. Pomimo tego, że zarówno prowadzenie działalności gospodarczej, jak też działalności rolniczej, stanowi odrębny tytuł do podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, to w przypadku osób prowadzących jednocześnie oba rodzaje działalności ochrona ubezpieczeniowa nie jest odpowiednio rozszerzona. Regulacja taka została przewidziana w przepisach ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez wprowadzenie dobrowolnego rolniczego ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego. Znajduje ono zastosowanie w stosunku do rolników, którzy podlegają ubezpieczeniu społecznemu na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W ocenie Rzecznika zasadne jest wprowadzenie analogicznej regulacji do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Rzecznik zwraca się z prośbą o ustosunkowanie się do przedstawionych wyżej problemów.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej (25.08.2011 r.) nie podzielił stanowiska wyrażonego w wystąpieniu Rzecznika i wyjaśnił, że sytuacja rolników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą była w resorcie pracy wnikliwie analizowana. Wspierając inicjatywy tworzenia nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich nie powinno się jednocześnie doprowadzać do zachwiania generalnych zasad systemu ubezpieczeń społecznych. Co do zasady powszechne ubezpieczenie społeczne jest ubezpieczeniem obowiązkowym. Przepisy nie wykluczają w kilku przypadkach możliwości dobrowolnego przystąpienia do niektórych ubezpieczeń społecznych. Dobrowolnie można ubezpieczyć się w zakresie ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia chorobowego. Natomiast ubezpieczeniem, które ma wyłącznie obowiązkowy charakter jest ubezpieczenie wypadkowe. Ustawodawca dokonując w 1999 roku zmiany modelu systemu ubezpieczenia społecznego nie zdecydował się na samoistne funkcjonowanie ubezpieczenia wypadkowego, czy też nadanie mu charakteru dobrowolności. Towarzyszy ono zawsze ubezpieczeniom emerytalno-rentowym i jest obowiązkowe.