Wystąpienie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie konstytucyjnej gwarancji prawa własności w kontekście ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków z dnia 2011-06-14.
Wystąpienie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie konstytucyjnej gwarancji prawa własności w kontekście ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków.
Do Rzecznika zwrócili się właściciele działek znajdujących się na terenie układu ruralistycznego wpisanego do rejestru zabytków, z prośbą o wykreślenie z rejestru. W ocenie skarżących wpisanie do rejestru oznacza istotne ograniczenia w korzystaniu z własności. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami na właścicielach ciąży obowiązek opieki nad zabytkiem. Koszty utrzymania nieruchomości niejednokrotnie mogą nadmiernie obciążać budżet właściciela. Ochrona dziedzictwa narodowego stanowi wartość, którą można zaliczyć do kategorii interesu publicznego. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca posiada całkowitą swobodę w regulowaniu tej materii. Sytuacja, w której właściciele zabytków ponoszą ciężar zapewnienia wspólnocie dostępu do dóbr kultury rodzi istotne wątpliwości konstytucyjne. Zgodnie z art. 64 ust. 1 Konstytucji każdy ma prawo do własności. Uprawnienie to może podlegać ograniczeniom, jednak muszą być one proporcjonalne, to znaczy adekwatne i konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu. Wpis do rejestru zabytków powinien być traktowany nie tylko jako realizacja interesu publicznego, ale także jako ingerencja w sferę konstytucyjnych praw jednostki. Organ administracji publicznej w przypadku, gdy ograniczenia nałożone na korzystanie z prawa własności będą stanowić dla obywatela zbyt wielkie obciążenie, powinien wszcząć procedury wywłaszczeniowe. Rzecznik zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie, a także poinformowanie o działaniach Ministerstwa zmierzających do nowelizacji przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.