Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie braku regulacji dotyczącej możliwości dostępu do akt sprawy o wykroczenie na etapie czynności wyjaśniających.

Na tle spraw badanych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich ujawnił się ogólny problem braku regulacji dotyczącej możliwości dostępu do akt sprawy o wykroczenie na etapie czynności wyjaśniających. Pominięcie legislacyjne w art. 38 § 1 k.p.w. - w postaci braku odesłania do § 5 art. 156 k.p.k. - stanowi naruszenie prawa do obrony osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Świadczy to o niezgodności art. 38 § 1 k.p.w. - w zaskarżonym zakresie - z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP oraz z art. 6 ust. 3 lit. b Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Okazuje się bowiem, że na etapie postępowania wyjaśniającego w sprawie o wykroczenie osoba podejrzewana o popełnienie wykroczenia nie może ubiegać się o dostęp do akt sprawy jej dotyczącej. Co więcej, omawiane pominięcie legislacyjne w art. 38 § 1 k.p.w. może pozostawać w sprzeczności z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, w którym wyrażona jest zasada równości. Skoro podejrzany ma względne prawo przeglądania akt w postępowaniu przygotowawczym, to również takie prawo winno być zagwarantowane osobie, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie - na etapie czynności wyjaśniających w sprawie o wykroczenie. Możliwość dostępu do akt sprawy winna być wówczas ograniczana jedynie ze względu na konieczność ochrony dobra danego postępowania. Przepis art. 38 § 1 k.p.w. - w zaskarżonym zakresie - jest zatem niezgodny z zasadą proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP). Niezasadne ograniczenie prawa do obrony na etapie czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego. W tym stanie rzeczy art. 38 § 1 k.p.w. jest również niezgodny z art. 2 Konstytucji RP.