Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie reorganizacji sieci placówek oświatowych, prowadzącej do likwidacji wielu szkół i przedszkoli z dnia 2012-02-22.
Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie reorganizacji sieci placówek oświatowych, prowadzącej do likwidacji wielu szkół i przedszkoli.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły liczne wnioski rodziców, uczniów oraz nauczycieli z prośbą o podjęcie interwencji wobec zapowiedzi likwidacji wielu szkół i przedszkoli. Obecna skala reorganizacji sieci placówek oświatowych oraz przywoływane przez organy prowadzące przyczyny decyzji o ich likwidacji lub przekształceniu wskazują na istnienie problemu systemowego, nie tylko zaś, jak do tej pory, lokalnych trudności finansowych i demograficznych na terenie poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Likwidacja placówek oświatowych, prowadzona nie jako planowa, poparta analizami reorganizacja sieci przedszkoli i szkół na terenie gminy lub powiatu, ale jako jednorazowa decyzja wymuszona potrzebą zaoszczędzenia określonej kwoty w przyszłorocznym budżecie budzi zrozumiały sprzeciw uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli. Może mieć także negatywny wpływ na realizację konstytucyjnego prawa do nauki. Przyczyny opisanej sytuacji są złożone i wynikają także z obiektywnych okoliczności, na które władze publiczne zarówno na poziomie samorządów, jak i na poziomie centralnym nie mają bezpośredniego wpływu. Jednak pozostawienie tego problemu samorządom może w dłuższej perspektywie doprowadzić do negatywnych skutków, których odwrócenie może się okazać niemożliwe lub bardzo kosztowne. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie podjęcia działań zmierzających do ograniczenia skali likwidacji placówek oświatowych.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej (12.03.2012 r.) poinformował, że za plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów odpowiedzialna jest rada gminy. Tym samym organ prowadzący odpowiada za zakładanie nowych szkół i likwidowanie już istniejących. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie likwidacji szkoły, w zakresie jej legalności, podlega kontroli wojewody. Minister Edukacji Narodowej nie ma wpływu na decyzje organów prowadzących, także w kwestii likwidacji szkół. Zdarza się, że wskutek dialogu społecznego i analizy opinii kuratora oświaty, organ prowadzący mając na uwadze, że decyzje dotyczące oświaty wpływają na przyszłe losy całej społeczności lokalnej, rezygnuje z zamiaru likwidacji szkoły. Jak wynika z danych przekazanych przez urzędy wojewódzkie, w roku 2011 w ramach rozstrzygnięć nadzorczych wojewodowie stwierdzili nieważność 41 uchwał dotyczących likwidacji szkół i placówek oświatowych. Należy zwrócić uwagę, że uchwały intencyjne w sprawie likwidacji szkół dotyczą szeregu sytuacji organizacyjnych: faktycznej likwidacji szkoły, zamknięcia pustej szkoły, przekazania szkoły innemu organowi prowadzącemu niż samorząd terytorialny, wygaszania szkoły w związku ze zmianą podstawy prawnej (przykład liceów profilowanych). Jedynie w pierwszym przypadku mamy do czynienia z koniecznością zmiany miejsca nauki dla uczniów. Pozostałe przypadki należy więc traktować jako działania organizacyjne a nie likwidacyjne, choć w opisanej prawem procedurze przekształcane szkoły muszą przejść przez fazę "likwidacyjną".