Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie reorganizacji sądów z dnia 2012-02-29.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie reorganizacji sądów.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące założeń projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych, utworzenia zamiejscowych wydziałów w niektórych sądach rejonowych oraz zmiany rozporządzenia w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości. Projekt rozporządzenia został przesłany do sądów w związku z planami likwidacji sądów powszechnych o obsadzie do 14 stanowisk sędziowskich, zakładającymi zniesienie około 122 sądów. W ocenie Skarżących, decyzji o likwidacji niektórych sądów nie uzasadniają żadne względy merytoryczne, ani ekonomiczne. Wskazuje się także, że projekt rozporządzenia powstał bez odpowiednich konsultacji ze środowiskami lokalnymi i samorządowymi. W większości skarg podniesiono także obawy co do ewentualnej likwidacji wydziałów ksiąg wieczystych. Takie zmiany utrudniłyby dostęp mieszkańcom powiatów do ksiąg wieczystych z uwagi na odległości związane z dojazdem do siedzib sądów. W opinii Rzecznika przy znoszeniu sądów należy kierować się wszechstronną analizą, zapewniającą realizację konstytucyjnie gwarantowanego prawa do sądu, tj. kierując się m.in. względami sprawności postępowań sądowych, ilością zakończonych spraw przez sędziów danego sądu, względami ekonomicznymi, słusznymi interesami obywateli, a także umożliwieniem dostępu obywatelom do wymiaru sprawiedliwości również w aspekcie fizycznego dostępu do siedzib sądów. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie szczegółowych kryteriów, na podstawie których dokonana ma zostać reorganizacja sądów, wyjaśnienie czy wskazane powyżej czynniki są brane pod uwagę przy podejmowanych decyzjach oraz powiadomienie o zajętym w tej sprawie stanowisku.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (20.03.2012 r.) poinformował, że prowadzona przez Ministra Sprawiedliwości polityka służyć ma doprowadzeniu sądownictwa powszechnego, w tym jego struktury organizacyjnej, do stanu porównywalnego ze standardem sądownictwa w wiodących państwach Unii Europejskiej oraz do sprostania przez sądownictwo powszechne wymogom Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Rzeczpospolita Polska ma bowiem, wypływający z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 6 Konwencji, obowiązek takiego organizowania systemu jurysdykcyjnego, aby właściwe sądy mogły podołać rozstrzyganiu spraw sądowych w rozsądnych terminach. Zasadnicze bariery na drodze realizacji tego celu to m.in. niewłaściwa (niedostosowana do bieżącego wpływu spraw) alokacja zasobów etatowych sądownictwa powszechnego, w szczególności w grupie etatów orzeczniczych, oraz wadliwa struktura organizacyjna sądownictwa powszechnego utrudniająca wykorzystywanie zasobów etatowych stosownie do zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, w sposób umożliwiający terminową realizację zadań. Projekt rozporządzenia w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych oraz ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych przewiduje zniesienie sądów rejonowych o limicie etatów do 12 sędziów włącznie. W wyniku połączenia znoszonych jednostek powoływane będą sądy o limicie wynoszącym co najmniej 15 sędziów. Ostateczny kształt tego aktu prawnego zostanie wypracowany po zakończeniu konsultacji społecznych. Planuje się, że reforma struktury organizacyjnej sądownictwa powszechnego wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2012 r. W celu zagwarantowania obywatelom dogodnego dostępu do sądu, wszystkie wydziały jednostek przewidzianych do zniesienia, przekształcone zostaną w wydziały zamiejscowe sąsiednich sądów.