Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemów związanych z brakiem uzasadnień postanowień o odmowie wszczęcia dochodzenia, o jego zawieszeniu lub umorzeniu z dnia 2012-03-27.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemów związanych z brakiem uzasadnień postanowień o odmowie wszczęcia dochodzenia, o jego zawieszeniu lub umorzeniu.
Rzecznik Praw Obywatelskich, w związku z otrzymanymi skargami, zwraca uwagę na problemy związane z brakiem uzasadnień postanowień o odmowie wszczęcia dochodzenia, o jego zawieszeniu lub umorzeniu. Zgodnie z art. 94 § 1 pkt 5 k.p.k. postanowienie powinno zawierać uzasadnienie, chyba że ustawa zwalnia od tego wymagania. Ustawodawca zwolnił od obowiązku sporządzania uzasadnienia do niektórych postanowień, np. o odmowie wszczęcia dochodzenia, o zawieszeniu dochodzenia lub o jego umorzeniu. Celem wprowadzonego rozwiązania było uproszczenie i przyspieszenie postępowania karnego. W ocenie Rzecznika brak uzasadnienia postanowień o odmowie wszczęcia i umorzeniu dochodzenia, a także o jego zawieszeniu, czyni iluzorycznym prawo stron postępowania do wniesienia środków odwoławczych w przypadku, gdy uznają te decyzje za nieprawidłowe. Prawo do wniesienia zażalenia zwłaszcza na postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu dochodzenia jest istotnym uprawnieniem, za pomocą którego osoby pokrzywdzone przestępstwem mogą wpłynąć na wynik postępowania karnego prowadzonego z ich zawiadomienia. Ograniczenie tego prawa poprzez umożliwienie zaniechania uzasadniania decyzji procesowych kończących dochodzenie (lub odmawiających jego wszczęcia) stanowi zatem bardzo poważne uszczuplenie praw ofiar przestępstw na wstępnym etapie postępowania karnego. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie podjęcia działań legislacyjnych mających na celu zmianę opisanego stanu rzeczy.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (02.05.2012 r.) wyjaśnił, iż Minister Sprawiedliwości nie podziela poglądu o potrzebie podjęcia prac legislacyjnych, mających na celu zmianę obowiązujących unormowań prawnych w zakresie braku obowiązku uzasadniania postanowień o odmowie wszczęcia, zawieszeniu oraz umorzeniu dochodzenia. Za takim stanowiskiem przede wszystkim przemawia okoliczność, że sprawy, w których ustawodawca dopuścił brak obowiązku sporządzenia uzasadnienia postanowienia to zasadniczo sprawy drobne, o nieskomplikowanym stanie faktycznym. W większości przypadków przyczyna wydawanej decyzji nie budzi wątpliwości, wręcz jest oczywista przy uwzględnieniu powołanej w postanowieniu podstawy prawnej (np. niewykrycie sprawcy). Nie można również zgodzić się z twierdzeniem, że brak uzasadnień postanowień o odmowie wszczęcia, o umorzeniu czy zawieszeniu dochodzenia czyni iluzorycznym prawo stron postępowania do wniesienia środków odwoławczych. Uprawnione podmioty mogą skutecznie skorzystać z prawa do wniesienia zażalenia.