Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie niespójności regulacji dotyczącej wydawania odpisów z ksiąg wieczystych z dnia 2012-05-10.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie niespójności regulacji dotyczącej wydawania odpisów z ksiąg wieczystych.
Rzecznik Praw Obywatelskich sygnalizuje, iż ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece odmiennie reguluje kwestię wydawania odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych w wersji "tradycyjnej" oraz odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie informatycznym. W przypadku tych ostatnich zasadą jest możliwość uzyskania odpisu księgi na żądanie każdego podmiotu, natomiast w przypadku ksiąg wieczystych "tradycyjnych" ta forma jawności księgi jest limitowana. Trudno wskazać przyczyny uzasadniające takie rozwiązanie. Obecnie większość sądów prowadzi księgi wyłącznie w postaci informatycznej. Migracje ksiąg wieczystych nie są jednak zakończone, zatem problem zróżnicowanego dostępu do odpisów księgi wieczystej może być aktualny przez następnych kilka lat. Kolejnym problemem wskazywanym we wnioskach do Rzecznika są ograniczenia w uzyskaniu odpisów dokumentacji księgi wieczystej. Zdaniem skarżących, trudno znaleźć racjonalne przyczyny, dla których uzyskanie odpisów dokumentów z akt księgi wieczystej jest dostępne szerokiemu kręgowi podmiotów ("zainteresowanym"), natomiast, gdy dany podmiot chce wyłącznie przejrzeć akta księgi wieczystej, musi wykazać interes prawny. Ustawa zapewnia szeroki dostęp do możliwości uzyskania odpisów z akt księgi wieczystej, tymczasem zgodnie z § 202 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych, odpis lub wypis z dokumentu załączonego do akt księgi wieczystej sporządzany i wydawany jest na żądanie osoby mającej interes prawny. Wydaje się zatem, że przepisy, które konkretyzują zasadę jawności ksiąg wieczystych wymagają analizy i ewentualnej korekty, która zapewni spójność regulacji oraz wzmocni jej gwarancyjny charakter. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przekazanie stanowiska w sprawie.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (19.06.2012r.) poinformował, że art. 362 ust. 1 i 2 oraz art. 364 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece różnicują krąg podmiotów uprawnionych do otrzymania odpisu księgi wieczystej. Celowym byłoby ujednolicenie przepisów regulujących te kwestie, w najbliższych pracach legislacyjnych dotyczących ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Przeglądanie akt ksiąg wieczystych oraz wydawanie odpisów dokumentów znajdujących się w tych aktach regulują art. 361 ust. 4 i art. 362 ust. 3 wspomnianej ustawy. Przepisy te wprowadzają ograniczenia podmiotowe w realizacji uprawnień w nich określonych. Udostępnianie akt ksiąg wieczystych do przejrzenia tylko osobom mającym interes prawny jest w pełni uzasadnione. Zasada jawności formalnej ksiąg wieczystych odnosi się wyłącznie do ksiąg, brak jest zatem uzasadnienia dla powszechnego udostępniania odpisów dokumentów znajdujących się w aktach. Dlatego ustawodawca w art. 362 ust. 3 ustawy zdecydował się przyznać to uprawnienie jedynie osobom zainteresowanym oraz podmiotom enumeratywnie wymienionym w tym przepisie. Zmiany wymaga natomiast przepis § 202 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych, zgodnie z którym na żądanie osoby mającej interes prawny przewodniczący wydziału może sporządzić odpis lub wypis z dokumentu załączonego do akt księgi wieczystej, stanowiącego podstawę wpisu, albo jego kserokopię i wydać tej osobie, po uprzednim zaopatrzeniu w pieczęć urzędową, datę i czytelny podpis. Rozporządzenie nie może określać kręgu podmiotów uprawnionych do otrzymania odpisów dokumentów złożonych do akt księgi wieczystej w sposób odmienny od regulacji ustawowej. Rozbieżność ta zostanie usunięta w toku najbliższych prac legislacyjnych nad Regulaminem urzędowania sądów powszechnych.